Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TomaszKunz
UniwersytetJagielloński
rZecZYWiStOśćNiePrZedStaWiONa
aLbOOPrZeSZłOściPeWNegOZłudZeNia
Zasadniczazmiana,jakadokonałasięnaprzełomieXIXiXX
wiekuwsposobachpojmowaniarzeczywistości,znalazłaswoje
odzwierciedleniewprzeformułowaniukluczowychprzeświadczeń
izałożeńskładającychsięnatradycyjnąrealistycznąkoncepcjęlite-
rackiegojejprzedstawiania1.Przeformułowanietopolegałoprzede
wszystkimnapodważeniureferencjalnejrelacjimiędzyjęzykiem
arzeczywistościąempiryczną,którawmyśltradycyjnychkoncep-
cjipoznawczychmiałaistniećuprzednioiniezależnieodswych
językowychreprezentacjiwpostacikoherentnejiintersubiektywnie
dostępnej.Wliterackimświatopoglądziemodernistycznymrzeczy-
wistośćmiałajużjednakcharakternieuchronniezmediatyzowany,
językowozapośredniczony.nModerniści-piszeJerzyFranczak,
któryproblematyce»poszukiwaniarealności«wpolskiejprozie
modernistycznejpoświęciłobszernąiinspirującąksiążkę-musieli
przyjąćrzeczywistąnieobecnośćświata,któregomiejscezająłauto-
refleksyjnyisamoregulującykosmosdyskursu”
2
.Tozkoleipro-
wadziłodoujawnieniaalienującejsiłyjęzyka,któryzneutral-
negomediumprzekształciłsięwnarzędziekonwencjonalizowa-
niaiinstytucjonalizowaniaindywidualnego,doświadczeniowego
wymiarurelacjipodmiotuzeświatemzewnętrznym.nModerniści
-zauważaRyszardNycz-odkryliwięcjęzyknajpierwwpostaci
1Ograniczamswojeuwagijedyniedoliteratury,choćpodobneprocesydokona-
łysiętakżewsztukachplastycznych.
2J.Franczak:Poszukiwanierealności.Światopoglądpolskiejprozymoderni-
stycznej.Kraków2007,s.18.PodobnąproblematykązajmowałsiętakżeFranczak
wswojejwcześniejszejksiążce(Rzeczonierzeczywistości.Kraków2003),poświę-
conejanalizieporównawczejFerdydurkeWitoldaGombrowiczaiMdłościJeana
PaulaSartre’a.
