Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1•KONCEPCJEPSYCHOLOGICZNEAZACHOWANIATWÓRCZE
Koncentrującsięnastudiumprzypadku,Murrayijegozespółzauważyli,że
właściwiecałeżycieludzkiestanowinajlepsząmetodępoznaniaczłowieka.Nie
chodziłoimjednakoprostenastępstwofaktów,leczoanalizęindywidualnych,
znaczącychprzeżyćidoświadczeń.Studiumprzypadkunajpełniejteżpokazało
psychologicznymodelbadańprzyszłości,apsychobiografiajakometodamiała
odtądświęcićtriumfy(zob.Murray,2008,s.412-420;Erikson,1958;Allport,
1965;Eysenck,1976;White,1975;Rogers,1980;Runyan,1981,1992).
Wmetodziepsychobiografiiskupiałosięwieleelementówdotejporynie-
uwzględnianychprzezpsychologów,jaknp.zwracanieuwaginainne,pozablis-
kimi,osobyznaczące,analizowanieznaczeniaprzeszłościiprzyszłości(celów)
wżyciuczłowieka,indywidualnejocenyestetycznej,poziomuaspiracjiczyróż-
nychfunkcji,takichjak:poczuciehumoru,postawareligijna,zaangażowanie
polityczne(Murray,2008).Jednakzpunktuwidzeniatreścininiejszejksiążki
największezmianydokonałysiędziękiMurrayowiwkoncepcjipotrzebiwarto-
ści.Nieograniczyłsięonbowiemtylkodoprzedstawieniasamejstrukturyoso-
bowości.Wartoprzypomnieć,żedoczasówMurrayauwzględnianonajczęściej
popędy,stanynapięćiwyrównywanieenergii.
Definicjapotrzeb,którabyłabliskaMurrayowiijegouczniom,wychodziła
pozastandardoweujęcie,gdyżumiejscawiałapotrzebywmózgu.Stamtądczło-
wiekzawiadywałsposobempostrzegania(percepcją),apercepcją(postrzeganiem
siebiesamego),myśleniem,dążeniamiidziałaniem.Celempotrzebybyłoprze-
kształceniesytuacji,wktórejznajdujesięczłowiek,oraznadaniejejodpowied-
niegokierunku(ibidem).Napotrzebęmożedziałaćsamorganizm(odwewnątrz)
lubjakaśsytuacjazewnętrzna(bodziec).
WobectakiegorozumieniapotrzebyMurraywyróżnił:
-potrzebypierwotne(np.powietrza,pokarmu)iwtórne(np.osiągnięć,zrozu-
mienia);
-potrzebyjawne(obserwowalnezarównoprzezpodmiot,jakijegootoczenie)
orazpotrzebyukryte,hamowane,blokowane(dostępnewpsychoanalizie);
-potrzebyspecyficznieiniespecyficzniepowiązanezobiektem;
-potrzebyproaktywne(mającewewnętrzneźródło,prowadzącedoeksploracji
sytuacji)ireaktywne(mającezewnętrzneźródło,będąceodpowiedziąnasiły
otoczenia);
-potrzebyaktywności(będącewyrazemspontanicznych,przypadkowychproce-
sówumysłowychiemocjonalnych-optimumpobudzenia)ipotrzebysposobu,
formy(dotyczącesposobuwykonywaniaczynności,np.charakterystycznefor-
mystosowaneprzezartystów).
Zarównopotrzebyproaktywne,jakipotrzebyaktywnościwznacznymstopniu
odnosząsiędosferyosiągnięć,przedewszystkimzawodowych.Stądichanaliza
wkontekściezasadniczegotematuniniejszychbadańmożeprzynieśćważneusta-
lenia,sątobowiempotrzebyrozwojuiszans.
Wieluwybitnychaktorówujawniałowrozmowiezautorkąksiążki,żesuk-
cesówiporażekpotrzebowalipoto,abysprowadzićwłasnefunkcjonowanie
donormalnego,ludzkiegowymiaru,atakżebymyśleć,żesązdolnizarównodo
31
