Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ActaSueco-Polonicanr15(2008–2009)
s.25–31
E
WA
G
RUSZCZY
Ń
SKA
ONIEPRZEKŁADALNOŚCIIINNYCHMEMACH
PRZEKŁADU–NAMARGINESIEROZWAŻAŃ
OTŁUMACZENIUPOEZJI
Angielskitermin„meme”pojawiłsięwprzekładoznawstwiew1997ro-
kuzasprawąA.Chestermana,któryzkoleizapożyczyłgoodkulturo-
znawcyR.Dawkinsa(1976).Dawkinsposzukiwałterminuanalogicznego
dobiologicznegoterminugene,abyzajegopomocąoddaćistotęewolucji
zjawiskkulturowych,mających,jegozdaniem,podobnycharakterdoDar-
winowskichprawselekcjinaturalnej.Skorzystałwięczesłowapochodze-
niagreckiego„mimeme”,aleskróciłjedomonosylaby„meme”,byuzy-
skaćefektpodobieństwado„gene”.Itakpowstałterminnaokreślenie
jednostkikulturowej,którapodobniejakgen„(…)iscapableofbeing
transmittedfromonebraintoanother”(Dawkins,1989,s.196)
1
.Przykła-
damimemówmogąbyćdźwięki,slogany,mody,atakżeideeiwartości,
powielanewprocesie,którywszerokimsensiemożnanazwaćimitacją.
Przydatnośćtegoterminu,któremunagrunciepolszczyznymożnaprzypo-
rządkowaćterminmemnapodobieństwogen(byzachowaćanalogięprzy-
świecającąDawkinsowi),polegagłównienajegoneutralnym,niewarto-
ściującymcharakterzewprzeciwieństwiedotakichterminówjakmitczy
stereotyp,któresąobarczonedodatkowymikonotacjami.Memyprzynale-
żądoróżnychdziedzinnaukiikultury,mogąbyćneutralne,nacechowane
pozytywniebądźnegatywnie,przydatnelubnieprzydatne,aleichcechą
konstytutywnąjestreprodukowalnośćkulturowaprzezkolejnepokolenia.
A.Chestermanzastosowałterminmemwteoriiprzekładuiwyróżnił
orazopisałnajważniejszejegorodzaje,tzw.supermemy.Zaliczyłdonich
1
(…)dajesięprzenosićzjednegoumysłudodrugiego(tłum.E.G.).
