Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Jawnośćdziałańadministracjipublicznejijejograniczeniał
33
wokresiewojenpeloponeskich(Vw.p.n.e.)nAteńczycydumnibyliztego,żenie
byłounichanalfabetów”65.
Jawnośćdziałańwładzpublicznychwateńskiejpolis,nawetwdobieradykalnej
demokracji,nigdyniebyłajawnościąpełną.Ograniczeniadotyczyłygłówniemożli-
wościbraniaudziałuwobradachorganówwładzy(m.in.ZgromadzeniaiRadyPię-
ciuset),aletakżewniektórychuroczystościachreligijnych.R.Thomasprzywołuje
przypadekkobiety,którapodszywającsiępodAtenkę,uczestniczyławtajemnych
obrzędachreligijnychpodczasświętaAntesteriów,składałaofiarywimieniumiasta
irytualniepoślubiłabogaDionizosa.Jejczynpoczytanozaprofanacjęświętości
iobrazębogów,acałasprawaznalazłaswójfinałprzedsądemwgłośnymwówczas
procesie66.OgraniczeniamożliwościbraniaudziałuwposiedzeniachZgromadze-
niadotyczyłyosóbnieposiadającychpełnychprawobywatelskich(kobiet,metojków
czyniewolników).JakpodajeM.H.Hansen,złapanieosobynieuprawnionejnapró-
biewzięciaudziałuwposiedzeniuskutkowałowtrąceniemtakiejosobydowięzie-
niaipostawieniemjejprzedSądemLudowym,którywszczególniedrastycznych
przypadkachmógłskazaćwinnegonakaręśmierci67.Prawoateńskieznałorównież
instytucjętajemnicy.ObradyRadyPięciuset,którezazwyczajbyłyjawne,mogły
zostaćutajnionewówczas,gdyichprzedmiotwymagałpoufności(dotyczyłnp.po-
ufnychnegocjacjizinnąpolis).WtakiejsytuacjiRadazbierałasięnazamkniętym
posiedzeniu,wktórymniemógłuczestniczyćniktspozagronajejczłonków,aradni
zobowiązywalisiępodprzysięgądozachowaniatajemnicy68.
Gwarancjejawnościdziałańwładzpublicznychprzewidywałotakżeprawostaro-
żytnegoRzymu,chociażwpóźniejszymokresie,zracjiuwarunkowańustrojowych
(okresypryncypatuidominatu),gwarancjetebyłyniecowęższeniżwprzypadku
ateńskiejpolis.JawnośćdziałańwładzpublicznychwstarożytnymRzymieprzeja-
wiałasięm.in.wsposobiezorganizowaniawładz.Wokresierepublikiznacznaczęść
uprawnieńustawodawczychprzysługiwałazgromadzeniomludowym(kurialnym,
centurialnymitrybusowym).Możliwośćbraniaczynnegoudziałuwzgromadze-
niachprzysługiwała,podobniejakwAtenach,obywatelom.Obywatelstworzym-
skieposiadaliRzymianiezrodzenizlegalnegomałżeństwaobywatelirzymskich,
wpisaninalistęjednejzdzielnicijednejzcenturiinarodurzymskiego69.Zuwagi
nato,żeposiedzeniazgromadzeńodbywałysięnaotwartejprzestrzeni(naForum
Romanum,PoluMarsowym,KapitolulubCampusMartius),ichobradymiałycha-
rakterjawny.Wynikipodjętychuchwałbyłypodawanedopublicznejwiadomości
(brakobwieszczeniarezultatówgłosowańmógłskutkowaćichunieważnieniem70).
65
Zob.O.Jurewicz,L.Winniczuk,op.cit.,s.51.
66
Zob.R.Thomas,op.cit.,s.68-69.
67
Zob.M.H.Hansen,op.cit.,s.140.
68
PodajęzaM.H.Hansenem,op.cit.,s.267.
69
PodajęzaO.Jurewicz,L.Winniczuk,op.cit.,s.358.
70
Takasytuacjamiałamiejscewprzypadkunieogłoszeniarezultatówwyborówdoko-
nanychprzezzgromadzeniecenturialne(podajęzaO.Jurewicz,L.Winniczuk,op.cit.,
s.362).
