Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stałasiępowszechnymprawem”.Azatemniemamytutajdo
czynieniazewskazówkamidotyczącymi,coijaknależyczynić,
niematutajtakżeodwołaniadoodczuciamoralnego,alewy-
łączniedorozumnejdobrejwoli.WedługKantadladziałania
moralnegokoniecznejestponadto,abyleżącaujegopodstaw
maksymadawałasięuogólnić–mogłaobowiązywaćwszyst-
kich,którzyznaleźlibysięwpodobnychokolicznościach.Aby
upewnićsię,czypostąpimysłusznie,powinniśmywięcpoddać
naszzamiartestowiuogólnienia.Naprzykład,jeślizastana-
wialibyśmysię,czydopuszczalnejest„drobne”kłamstwo,któ-
reprzyniesiewymiernąkorzyść(naprzykładzmniejszyczyjeś
cierpienie)topowinniśmysięzapytaćczyjestmożliwe,abyta-
kiezachowaniestałosięczymśpowszechnym.Kantzauważa,
iżjestpoprostuniemożliwe–dlategożewiększośćludzimówi
zwykleprawdę–bytakiekłamstwowogólemogłoprzynieść
jakąkolwiekkorzyść.
TeoriamoralnościKantajestniewątpliwiepropozycjązgod-
nązniekwestionowanymiintuicjamidobraizłapodzielanymi
przezwiększośćludzi.Wpraktyceokazujesięjednak,żestano-
wionaniewielkąpodporęwówczas,gdypodejmujemyfaktycz-
neżyciowedecyzje.Napewnonieradzisobieonasytuacjami
konfliktuobowiązków,którezosobnadająsiębezproblemu
uogólnić,tzn.„możemychcieć,abystałysiępowszechnym
prawem”.Wyobraźmysobienastępującąsytuację.Odwiedził
nasnajlepszyprzyjaciel.Pochwilidodrzwipukaszaleniec
zsiekierąwrękachipytasię,czywiemy,gdziejestnaszgość.
Stajemywtedyprzedpoważnymdylematem.Zjednejstrony
powiedzenieprawdybyłobysprzecznezobowiązkiemchro-
nieniaprzyjaciół(takiobowiązekpomyślnieprzechodzikan-
towski„testuogólnienia”).Zdrugiejstronykłamstwo,nawet
wtakiejsytuacji,jestniemoralne.
3.Relatywizmetycznyiutylitaryzm
Przeciwieństwemkażdegoabsolutyzmu(etycznego,este-
tycznego)jestrelatywizm.Jednymzojcówrelatywizmubył
33
