Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
KsięgaI
ry.TakwięcwśródGermanów,obokksiążąt,istniałajeszczejednakategoria
dostojnikówpublicznych.
RównieżjeślichodzioorganizacjęagrarnąGermanówCezarpiszenietylko
oksiążętach,leczpiszetakżeiżumagistratusetprincipes”(dostojnicyiksiążęta)
rozdzielaliziemięuprawną.Rozumieniedodatkowegosłowamagistratusjako
zwykłypleonazmraczejniejestuzasadnionewobecdośćzwięzłegoitreściwe-
gojęzykaCezara.Byłobytobardzoniezwykłe,gdybyCezarrazzarazemdoda-
wałtosłowozwyczajniepotobydopełnićwyrazoznaczającyjasneiproste
pojęcieuksiążąt”
.
DwiekategoriedostojnikówniepojawiająsięwtakjasnysposóbuTacyta,
jakuCezarapodtymwzględem,żeTacyt,zwłaszczacodokoncepcjiseciny,
zostałzwiedzionyprzezfatalnenieporozumienie,którenastręczyłonaukow-
comwielekłopotu.Jednakwostatecznejanaliziejesteśmywstanieuzyskaćten
dyskusyjnyfaktnawetwoparciuoTacyta.Jeślibyłatylkojednakategoriado-
stojnikówwśródGermanów,tomusiałabyonabyćdośćliczna.Zkoleirazza
razemczytamy,żewkażdymzplemionpojedynczerodywybijałysięponad
ogółitowtakimstopniu,iżżadnainnarodzinaniemogłasięznimirównaći
jednoznaczniemówionoonichjakooustirpsregia”(rodzinakrólewska;Tacyt
Ann.11.16,Hist.4.13).Współcześnienaukowcyzgadzająsięcodotego,że
wśródpierwotnychGermanówniebyłopomniejszejszlachty.Nobilitasoktó-
rejstaleczytamyobejmowałaarystokracjęksiążęcą.Rodytewywodziłyswoje
pochodzenieodbóstw,uregesexnobilitatesumunt”(Wybierająkrólówspośród
arystokracji;Germania7)15.CheruskowiezapytalicesarzaKlaudiuszaobra-
tankaArminiuszajakoojedynąosobęszlacheckiegopochodzenia(Ann.11.
16).Wśródludówpółnocnychniebyłorodówszlacheckichpozakrólewskimi.
Takmocnozarysowanerozróżnieniemiędzyrodzinamiszlacheckimiiludem
niemogłozaistnieć,gdybynakażdąsecinęprzypadałarodzinaksiążęca.Nie
wystarczyzałożyć,żewśródtychlicznychwiodącychrodówkilkacieszyłosię
wyjątkowymprestiżem.Gdybyniechodziłoonicwięcejjaktylkoopoziom
poważania,wówczaspozycjęzajmowanąprzezwygasłerodynatychmiast
przejmowałybyinne.Równieżniebyłobytak,iżjedynienielicznychokreślano
byjakoustirpsregia”
,aogólnaichliczbaniebyłabytakmała.Rozróżnienie
oczywiścieniebyłotakabsolutne.Starerodypiastującegodnośćhunnomogły
wpewnychokolicznościachawansowaćwpoczetksiążąt.Niemniejróżnicana
tympoluniebyłastopniowalna,araczejwyraźniezarysowana:rodyksiążęce
tworzyłyarystokrację,wśródktórejkoncepcjaoficjalnejpozycjibyłasprawą
drugorzędną.Hunninależelidowolnegoludu,leczgodnośćstanowiskasilne
wzmacniałaichpozycję,którawzasadzierównieżposiadałapewnecechydzie-
dziczności.TakwięctocoTacytmówinamogermańskichrodachksiążęcych
implikujeichniewielkąliczebność,atozkoleiwskazuje,iżponiżejksiążąt
znajdowalisiędostojnicyniższegoszczebla.
Zwojskowegopunktuwidzeniarównieżwoczywistysposóbkonieczne
jest,bywiększaarmiadzieliłasięnamniejszeoddziałylicząceconajwyżejod
15Müllenhoff,DieGermania,s.183.
