Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Formacjepiesze
29
Podstawowąbroniąsłużącądowalkibyładługa,dzierżonaoburączwłócz-
nia(σάρισI,sarissa).ZdaniemElianasarissaniepowinnamiećmniejniż3,6
metradługości,Poliajnoszaśpodaje,iżwwiekuIIIp.n.e.jejdługośćbyładwu-
krotniewiększa47.Współcześnieprzeważaopinia,żewczasachFilipaIIosiąga-
łaonadługość4,5-5,5metra.WIIIiIIwp.n.e.wydłużyłasię,osiągającrozmiar
6,5-7metrów.Ph.Sabinwydłużeniesarissytłumaczytym,iżpopodbojach
Aleksandraarmiehellenistyczneścierałysięmiędzysobą,zaśprzedłużenie
pikibyłonajlepszymsposobemnastworzenieformacji,którabędziemogła
ranićpodobnieuzbrojonegonieprzyjaciela,trzymającgojednocześniewbez-
piecznejodległości.Sarissętrzymanowtakisposób,abybyławysuniętaprzed
falangitęnadwietrzecieswejdługości.Jedenjejkoniecwieńczyłoliściaste
ostrze,długiena30-50centymetrów,drugizaśposiadałokucietworząceprze-
ciwwagętak,byłatwiejmożnabyłojąutrzymać.Wrazieutratytejbronido
walkiwykorzystywanokrótkiemieczebądźnoże.Sarissydługiena6,3metra
dzierżonowtakisposób,abywłóczniawystawałaprzedżołnierzanaokoło4,5
metra,przyodstępachmiędzyszeregamiwynoszących90centymetrów.Dzię-
kitakiejtechnicetrzymaniapierwsząlinięwojskosłaniałopięćrzędówwłócz-
ni.Wtymmiejscunależyzaznaczyćrównież,żefalangamogłastawaćdoboju
wszykuotwartym,pośrednim(πύκνωσις,pyknosis)bądźzamkniętychtarcz
(συνIσπισμός,synaspismos)odpowiedniomodyfikującswojągęstość.Wszyku
normalnymfalangitazajmowałfrontszerokinaokoło76centymetrów,wszy-
kuluźnymdwukrotniewięcej48.Mimo,żePolibiusziAsklepiodotospodkre-
ślająwagę,jakądlafalangimiałagłębokośćszyku,tojednakwątpliwejest,by
celemowejzwiększonejgłębokościbyłopodniesienieimpetufalangi.Wzde-
rzeniuzinnąformacjątegotypudoprowadziłobytodoogromnychmasakr
wśródżołnierzy,którzyspychanibylibywprostnawłócznieprzeciwnika49.
Uzbrojeniefalangityczyniłozniegożołnierzaprzeznaczonegoprawiewy-
łączniedowalkiwszyku.Jeślizjakichśpowodówszykuległrozproszeniu,
wówczassarissophoroibyliwznaczniegorszejsytuacjiniżrzymscylegioniści.
TenstanrzeczypotwierdzaPlutarch,pisząc:uwindywidualnychpojedynkach
iwstarciumałychgrupMacedończycy,którychsztyletynatrafiałynapotężne
tarczechroniąceRzymianażdostóp,niebyliwstaniezasłonićsięlekkimitar-
czamiprzedciosamipotężnychmieczy,przebijającychcałeuzbrojenieochron-
neażdociała.Rzucilisięwięcdoucieczki”50.Nawetjeśliuciekającafalanga
zostaławjakiśsposóbzawróconaprzezswegodowódcę,tonieczyniłozniejna
powrótjednostkiwpełnisprawnejbojowo.Żołnierzombrakowałowówczas
podstawowej,porzuconejwczasieucieczkibroni,jakąbyłasarissa.Trudnoso-
biewyobrazić,byuciekającybiegli,dzierżącwdłoniachtennieporęcznyoręż.
47Elian,Taktyka,XII;Poliajnos,II,29,2.
48N.Sekunda,Ph.deSouza,op.cit.,s.331.
49B.Szubelak,op.cit.,2-4;P.Connolly,op.cit.,s.77;Ph.Sabin,TheFaceofRomanBattle,[w:]uThe
JournalofRomanStudies”,vol.90(2000),s.9;Polibiusz,XVIII,29.Drzewcesarissymacedońskiej
wykonanebyłozdrewnadereniowego,powszechnieużywanegojużwwiekuVIIp.n.e.Drewnoto
wykorzystywanorównieżdoprodukcjiłukówioszczepów.M.M.MarkleIII,op.cit.,s.323-324.
50Plutarch,EmiliuszPaulus20.
