Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROzdział3.WOkOwachpOstimpresjONizmu
polskiej,zatroskanyopotrzebęprezentacjipolskiejsztukinawetwnajbardziejobcych
kulturowośrodowiskachitrudnychwarunkachlokalowych.TasferadziałalnościJóze-
faJaremy,jakrównieżjegotwórczośćplastycznapo1939r.,zważywszynadotychczas
opublikowane–cosłuszniezauważyłaJolantaMazur-Fedak–albumyikatalogide-
dykowanekapistom(kolegommalarza)takimjak:JanCybis,JózefCzapski,Zygmunt
Waliszewski,ArturNacht-Samborski,HannaRudzka-CybisowaiPiotrPotworowski,
przezjejnierozpoznaniejestwPolscenadalpomijana113.
DoniedawnaniebyłznanypisemnyśladpotwierdzającydatędołączeniaJóze-
faJaremydoArmiiPolskiejnaWschodzie.Dokumentyarchiwalne,znajdującesię
obecniem.in.wrzymskimarchiwumFundacjiJ.S.Umiastowskiej,orazkalendarium
polskiegożyciaartystycznegonaBliskimWschodzie,jakiewyłaniasięzkwerendpol-
skojęzycznejiobcojęzycznejprasyzalata1941-1949orazdokumentówStudiówIrań-
skich,potwierdzajązdecydowaniepierwszorzędnąrolę,jakąJaremaspełniłwszeregach
ArmiiPolskiejnaWschodzie,apóźniejw2Korpusieworganizacjiżyciaartystycznego
iwystawienniczegoodroku1940do1949.Jużwewrześniu1941r.,wAleksandrii,
dziękiinicjatywieJaremyzostałazorganizowanawystawatwórczościPolakównaBli-
skimWschodzie,pokazanawmiejscowymstudiunl’Atelier”,naktórejzaprezentowano
okołoczterdziestuobrazówolejnych,wtympiętnaściepracmalarza114.
JózefCzapskiniedokońcaprecyzyjniewspominałswojespotkaniezJaremąna
BliskimWschodzie:nJaremę,pisał,spotkałemnaglewKairzeczyBagdadzie!Byłem
wówczaskierownikiemWydziałuPropagandyiOświatywArmiiPolskiejnaŚrod-
kowymWschodzie.WciągamJaremędodziałuplastycznego,którymkierowałZyg-
muntTurkiewicz.OdnajdujęJózkatakim,jakimgozawszeznałem,przekonanego,
żewłaśniesztukaitylkosztukacośznaczy.Zdawałomisięnieraz,żeJózek,choćsam
wmundurze,wojnyłniezauważył.Miałpocichużaldomnie,żetyleczasutracę
nasprawyzwiązanezmojąrobotąwwojsku,żenieznajdujęgoabymalować115.(ł)
JakoprzyjacielskąprowokacjęofiarowałmiwówczasJaremawBagdadziepięknąka-
setęzfarbami”116.
WspomnieniaCzapskiegodotycząjednakwystawy,któramiałamiejsceblisko
dwalatapoprezentacjikairskiej,izostałazorganizowanaprzezWydziałInformacji
iOświatyArmiiPolskiejnaWschodziewlutym1943r.,wInstytucieAngielskim
113
J.Mazur-Fedak,JózefJarema.WmiędzywojennymteatrzeawangardowymCricot(1),Kraków2008,
s.27.
114
E.Matuszczak,WystawaobrazówJózefaJaremy,nNaszeDrogi”1941,nr16,s.14-15.
115
J.Czapski,JózefJarema(Wspomnienieniepełne).PierwodruknKultura”1974,nr11.Także:J.Czapski,
Patrząc,oprac.J.Pollakówna,Kraków1996.
116
JakwspominałCzapski,powystawietejoprowadzałzwiedzającychAnatolStern,poeta,prozaik,kry-
tykfilmowyiliteracki,scenarzystaitłumacz,którywrazzBrunonemJasieńskimbyłautoremmanifestu
futuryzmupolskiegoNużwbżuhu.2jednodńuwkafuturystuw.TakjakJ.Czapski,namocyukładuSikorski-
-Majski,wstąpiłdoArmiiPolskiej,zktórąudałsięnaBliskiWschód.Wlatach1942-1948przebywałwPale-
stynie,gdziepublikowałswojeutworywprzekładachnajęzykhebrajski.WspółpracowałtakżeznBiuletynem
WolnejPolski”.Patrz:http:llwww.culture.pllbaza-literatura-pelna-trescl-leo_event_asset_publisherleAN5l
contentlanatol-stern,dostęp21.12.2012.
53
