Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ARTYKUŁY
lejno,wlatach1921,1927,1928,1930,1934i1936
przedkładanorządzącymkolejnewersjeprojek-
tuustawyobibliotekach.Nakrajowychzjazdach
Stowarzyszeniapodejmowanostosowneuchwały
(Lwów-1928,Poznań-1929,Wilno-1932,War-
szawa-1939).Chociażuczyniononatympoluwiele,
wsumiewynikiniebyłyzadowalające.Zaważyłyna
tymtrudnościfinansowe,brakuwładzustawodawczych
iwykonawczychzrozumieniadlapotrzebbibliotekar-
stwa,niedocenianieroliksiążkiorazpewnaobojętność
dużegoodłamuspołeczeństwanasprawykultury
3
.
Wreferatachiwtrakciedyskusjiwielemiejsca
poświęcanotejsprawie.RomanKaczmarekpisał4:
Wieleprzemówień,żarliwychwystąpień,sporoartyku-
łówirozprawwprasiecodziennejispecjalistycznym
piśmiennictwiepoświeconotejbeznadziejnejsprawie,
którąutrącanonietylkozprzyczynfinansowych,ale
takżepolitycznychiideologicznych.Wtymradykalnym
nurciebibliotekarstwadopatrywanosiępodważania
podstawówczesnychrządówwogóle,awdziedzinie
oświatyikulturywszczególności5.
Do1939r.nałamachnaszegoczasopisma-
fiBibliotekarza”-opublikowanoartykuływielu
wybitnychbibliotekarzy,szeregtekstówwskazują-
cychnapotrzebęuchwaleniaustawybibliotecznej.
Autoremtychwypowiedzibyłprzedewszystkim
JózefGrycz,któryjużw1934r.opracowałtezysta-
nowiącepodstawędoopracowaniatekstuustawy,
m.in.przygotowałprojektorganizacjiogólnokra-
jowejsiecibibliotekpublicznych,rozumianejjako
systemobejmującysiecibibliotekszkolnych,po-
wszechnychinaukowych,anastępnieprzedstawił
odpowiedniejkomisjisejmowejtentekst.Nieste-
tyjegowysiłkiorazosóbznimwspółpracujących
spełzłynaniczym.Inni,dobrzeznaniwspółpra-
cownicyGrycza,wybitnibibliotekarze,wielokrot-
niewypowiadalisięnatematustawy,główniena
łamachfiBibliotekarza”;bylitom.in.:JanMusz-
kowski(1982-1953),MarianŁodyński(1984-1972),
AdamŁysakowski(1895-1952),JanAugustyniak
(1893-1971),LeonBykowski(1895-1992),JózefJani-
czek(1900-1976).WfiBibliotekarzu”
6
JózefJaniczek
podsumowałtestarania:Wciągu20latpoodzyska-
niuniepodległościsprawaustawybibliotecznejbyła
wznawianakilkarazy…Zprzykrościątrzebastwierdzić,
żepomimowieluzabiegówsprawaustawybibliotecz-
nejwciągu20latwłaściwienaprzódsięnieposunęła7.
Naszaorganizacja-StowarzyszenieBiblioteka-
rzyPolskich,które,jakjużwspomniałemnawstę-
pie,zarokobchodzićbędziesetnąrocznicęswojej
działalności
8
-miaławielkiezasługidlarozwo-
jupostępowej,nowoczesnejmyślibibliotecznej,
ajejczłonkowieaktywnieuczestniczyliwpracach
nadtworzeniemfiprawabibliotecznego”.Wdwu-
dziestoleciumiędzywojennymZwiązekBibliote-
karzyPolskichzawszezabiegałoustawę.Związek
podejmowałinicjatywyrozwiązaniatakichproblemów,
jakustawodawstwobiblioteczne,utworzenieBiblioteki
Narodowej,kompletowanieiprzechowywaniecałości
piśmiennictwa.Wykazałtroskęowspółpracębibliote-
kisiecibibliotecznychwzakresiegromadzeniaiudo-
stępnianiazbiorów,centralnychkatalogówiinformacji
naukowej.SkuteczniedziałałaPoradniaBiblioteczna.
ZwiązekBibliotekarzyPolskichdomagałsiękształcenia
idokształcaniabibliotekarzyorazbyłważnymośrod-
kiemkształtowaniabadańbibliotekoznawczych.Nała-
machzałożonegow1919r.„Bibliotekarza”iw1927r.
„PrzegląduBibliotecznego”ukazałosięwielecennych
rozprawiartykułów.Odbyłysięczteryzjazdybibliote-
karskie(1928,1929,1932,1936),którewniosłydożycia
bibliotekwielenowego.CzołowiprzedstawicieleZwiąz-
kubraliczynnyudziałwpracachpowstałejwlatach
międzywojennychMiędzynarodowejFederacjiZwiąz-
kówBibliotekarzy9.
Otym,żeodrodzonePaństworozumiało,ja-
kieznaczeniemająbibliotekiipoświęcałospra-
wieichtworzeniaiutrzymaniawieleuwagimoże
świadczyćto,żejużod1919r.działałwMinister-
stwieWyznańReligijnychiOświeceniaPublicz-
negokilkuosobowyWydziałBibliotek(w1928r.
przekształconywReferatBibliotek)10.
Niedoczekanosiędo1939r.ustawyobiblio-
tekach.Alenieprawdziwebyłobystwierdzenie,
żenicwtychczasachnaodcinkulegislacjibiblio-
tecznejniezostałozrobione.Wystarczytylkozaj-
rzećdocennegodziełaTadeuszaZarzębskiego11.
JużRadaRegencyjna,w1918r.wswoichdekre-
tachstanowiławsprawachbibliotek.Wdekrecie
zdnia3stycznia1918r.otymczasowejorganiza-
cjiWładzNaczelnychwKrólestwiePolskim12jest
mowaopowierzeniuMinistrowiOświatyiWy-
znańzarządum.in.nadbibliotekamipubliczny-
miiczytelniami.Dekretzdnia31października
1918r.oopiecenadzabytkamisztukiikultury13
mówiłoopiecenaddrukami,archiwaliami,ręko-
pisami...
.W1919r.powstałaCentralnaBibliote
-
kaWojskowa,którejdyrektoremzostałwybitny
działaczZwiązkuBibliotekarzyPolskich-Marian
Łodyński(pełniłtęfunkcjędo1933r.,późniejbył
wicedyrektoremtejBiblioteki,dyrektoremzostał
JanNiezgoda),twórcaprogramuorganizacjibi-
bliotekwojskowych.Szeregaktównormatywnych
regulowałzasadydziałaniabibliotekwszkołach
różnegotypu(m.in.obibliotekachwszkołachwyż-
szych14).RozporządzeniemPrezydentaRP(które
wówczasmiałomocustawy,aniebyłoprzepi-
BIBLIOTEKARZlipiec-sierpień2016
5
