tempaprocesówkrasowych,prowadzącychdozawalaniasięstropówdotąd
nieznanychobiektów.
1.2.6.SudetyiPogórzeSudeckie
OspecyficeSudetówiPogórzaSudeckiego,jakoobszaruwystępowaniaja-
skiń,decydujeichskomplikowanabudowageologiczna.Wtymprzypadku
mówisięowyjątkowymrodzaju„krasusudeckiego”,alewystępujątutakże
licznejaskinieinnychtypówgenetycznych.
StrukturęSudetówiPogórzaSudeckiegookreślasięczęstomianemmo-
zaikowej.Oznaczato,żejednostkiteskładająsięzszeregublokówtekto-
nicznychobardzozróżnicowanejlitologii,wiekuigenezie,oddzielonych
odsiebiedużymistrefamiuskokowymi.Kilkaztychblokówwskazaćmoż-
najakonajważniejsze.Występująturóżnejwielkościwaryscyjskiemasywy
granitoidowe,zktórychnajbardziejrozległetokarkonoskiistrzegomski.
ZnaczneczęścipodłożaSudetówiPogórzaSudeckiegostanowiąjednostki
metamorficzne,zbudowanegłówniezgnejsówiłupkówkrystalicznych,sąto
np.masywyizerskiisowiogórskioraztw.kopułaorlicko-śnieżnicka.Znaj-
dująsiętuteżdwierozległepaleozoicznenieckisedymentacyjne–śródsudec-
kaipółnocnosudecka,wktórychskałyosadoweiwulkanogeniczneowieku
oddolnokarbońskiegodopermskiegoprzykrytesąniezgodnieosadamime-
zozoiku–wznacznejczęściutworzonymiwmorzugórnokredowym.
Wśróddominującychskałkrzemianowych(takichjakm.in.granity,gnej-
sy,łupki,aleteżpiaskowce,zlepieńce,bazaltyorazszereginnych)występuje
naDolnymŚląskustosunkowoniewielkailośćskałwęglanowych(kraso-
wiejących),którychłącznapowierzchniawychodniwynosizaledwieokoło
15km
2
.Sątometamorficznemarmuryimarmurydolomityczne(wtymtw.
wapieniekrystaliczne),atakżeosadowewapienie.Naobszarzeniektórych
jednostektektonicznychiwobrębiepewnychodmianskalnychwykształciła
sięregularnasiećspękań–cios,istotnydlarozwojujaskińniekrasowych.
JaskiniekrasowepowstaływSudetachprzedewszystkimwmarmurach
imarmurachdolomitycznychorazwapieniachkrystalicznychGórKaczaw-
skichiziemikłodzkiej.Historiatychskałsięgakambrulubpóźnegoprekam-
bru,gdywpłytkimmorzuosadzałysięwapiennemuły.Utworzoneznich
wapieniezostałyzmetamorfizowanewdewonie,około380mlnlattemu.
Wspomniany„krassudecki”(inaczejwyspowy)jestkonsekwencjąwystępo-
waniastosunkowoniewielkichsoczewskałwęglanowych,czyichbloków,
ograniczonychuskokami,znajdującychsięwotoczeniuskałkrzemianowych,
nieulegającychkrasowieniu.Trzebazaznaczyć,żeszeregjaskińopisanych
wSudetachobecniejużnieistnieje–uległyonezniszczeniuwwynikudzia-
łalnościwydobywczejkamieniołomówmarmuru.
Wpierwszymzewspomnianychrejonów–wGórachKaczawskich–
jaskinieskoncentrowanesąwmasywachPołomuiMiłkawWojcieszowie,
określanychjakomogoty.Łącznieopisanotamokoło65jaskińischronów,
24
Rozdział1.CharakterystykaobiektówpodziemnychwPolsce