Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
ROZDZIAŁ1
PODSTAWOWEPOJĘCIABIOLOGIISTARZENIASIĘ
wiecznośćistarzeniesiętoprocesypowiązanezesobą,aleodrębne.
Napodstawietychrozważaństarzeniebiologicznedefiniujemywna-
stępującysposób:
Starzeniesiętolosowazmianastrukturyifunkcjicząsteczek,komó-
rekiorganizmów,wywołaneupływemczasuiinterakcjamiześro-
dowiskiem.Starzeniesięzwiększaprawdopodobieństwośmierci.
Kluczowedlatejdefinicjijeststwierdzenieolosowychzmianach
dotyczącychstrukturyifunkcjicząsteczek.Jakdowiemysięztego
podręcznika,pojawiającesięlosowozmianywbudowieifunkcjiczą-
steczeksąwynikiemoddziaływaniaśrodowiskaimogąwywierać
znaczącywpływnaprocesstarzeniasię.
Naszadefinicjaniewskazujekonkretnegomomentu,wktórymsta-
rzeniesięrozpoczyna;głosijedynie,żejestprocesemzachodzącym
wczasie.Przyjęliśmytakiepodejście,ponieważpojawiasięcorazwię-
cejpoważnychdowodówwskazującychnato,żeosobniczatrajektoria
tempastarzeniasięmożebyćuzależnionaodczynnikówśrodowisko-
wychoddziałującychnawetwokresiepłodowym.
Doopisuprocesustarzeniawykorzystujesiępojęciarozwoju,
dojrzałościistarzeniapostreprodukcyjnego
Naszadefinicjaniepodajeokresu,wktórymnajprawdopodobniej
wystąpistarzenie.Zakładaona,żestarzeniebiologicznemacharak-
terciągły-rozpoczynasięzchwiląnarodzin,akończysięzchwilą
śmierci.Choćtakieujęcieprzedstawiapewnąwartośćteoretyczną,
czynitrudnymporównywaniezmianwczasieżycia.Musimyzatem
wyznaczyćokreślonepunktywcyklużyciowym,którebędąodpowia-
daćodrębnymokresomstarzeniabiologicznego.Wniniejszejksiążce
starzeniebiologicznebędziemyomawiaćwkategoriachrozwoju,doj-
rzałościistarzeniapostreprodukcyjnego.
Rozwójtoetapżyciacechującysięwystępowaniemogólniekorzyst-
nychzmianfunkcjonalnych.Towówczaslarwaprzeobrażasięwpo-
czwarkę,następujeekspresjacechpłciowych,abiałkazsyntetyzowa-
newprocesietranskrypcjinapodstawieinformacyjnegoRNA(mRNA)
osiągająswączwartorzędowąstrukturę.Okresrozwojudobiegakoń-
ca,gdyorganizmosiągamaksymalnypoziomrozwoju(wzrastania)
-towówczaswieleorganizmówosiągaoptymalnysukcesreproduk-
cyjny.Jeślizaśchodziocząsteczkibioaktywne,komórkiinarządy,roz-
wójkończysięzchwilą,gdyosiągniętazostajeoptymalnaichfunkcjo-
nalność.Dojrzałośćtookres,wktórymfunkcjonowanieorganizmu
utrzymujesięnaoptymalnympoziomielubpowolisięobniża.Okres
tenkończysię,gdyzaczynazanikaćzdolnośćdoopieraniasięsiłom
entropii(degradacjimateriiienergiiwewszechświeciedomomen-
tuosiągnięciamaksimumrozproszenia)worganizmielubcząsteczce.
Zdolnośćopieraniasięsiłomentropiijakoczynnikistotnydlasta-
rzeniasięzostałaszczegółowoomówionawrozdziale4.Starzenie
postreprodukcyjnecharakteryzujesięzregułyzanikiemwitalności
ifunkcjonowania.Jegokońcowymetapemjestśmierć.
Jakwidaćnaryc.1.5,czastrwaniakażdegoztychetapówiichudział
wcałkowitejdługościżyciaznacznieróżnisięwzależnościodformy
życia.Krzywaetapówżyciaczłowieka(zob.ryc.1.5A)jestwłaściwana
przykładorganizmom,uktórychwiększośćdługościżyciastanowią
okresrozwojuiokresdojrzałości.Mówiącogólnie,roślinyizwierzęta,
którewpisująsięwtenwzorzecstarzenia,osiągająokreślonąwiel-
kośćisąiteroparyczne,czyliprzystępujądorozroduwięcejniżraz
wciągużycia.Innącechątychorganizmówjestfakt,żeznaczącączęść
ichżyciastanowiokrespostreprodukcyjny.Starzeniepostreproduk-
cyjnetychorganizmówprzebiegazazwyczajstopniowo.
