Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI
Treśćhadisu,woparciuoktóryzbudowanoteorięomudżaddidzie,sugeruje
cyklicznenadejściereformatoracostolat.Literalnainterpretacjategoprzekazu
stałasięprzyczynąkilkuproblematycznychsytuacji,wktórychnieuznanoza
odnowicieliwiarywybitnychmyślicielijedyniezewzględunato,żeniedożyli
onikońcawieku.LostakispotkałchoćbyimamaMalikaIbnAnasa(zm.795),
wielkiegoprawnikaitradycjonalistę,twórcęjednejzczterechnajważniejszych
szkółprawnychwislamie,malikijji.Podobnie,zamudżaddidanieuznanoAbu
Hanify(zm.767),uważanegozatwórcęteologiidogmatycznej(kalam)izało-
życielahanafickiejszkołyprawnej,orazAhmadaIbnHanbala(zm.855),twórcy
szkołyhanbalickiej.Innainterpretacjawspomnianegohadisumówi,żeokreślenie
nstulecie”maznaczeniesymboliczneiodnosisiędokolejnejepoki,wjakiej
ludzkośćpowtórniewymagaćbędziereligijnejodnowy.Zgodnieztakimrozumie-
niem,reformatorpojawisięwtedy,gdytadżdidokażesiękonieczny,abyzawrócić
muzułmanównaścieżkęprawdziwejwiary.Niektórzyautorzypodkreślają,że
nadejściemudżaddidajestszczególnieoczekiwanewokresachpróby,niepokojów
społecznychlubinnychproblemówdotykającychcałąummę14.
Drugim,oboktadżdidu,terminemopisującymreformęwislamie,jestislah.
Słowotopochodziodczasownikaaslaha,któryużywanyjestwKoraniewznacze-
niunpracowaćnarzeczpokoju”,npowodowaćharmonię”,ndokonaćszlachetnego
czynu”lubnzachowywaćsięjakczłowiekświęty”15.Rzeczownikislahpojawiasię
natomiastwwersecie114suryAn-Nisa(nKobiety”)jakonzgodamiędzyludźmi”
(islahbajnan-nas)16.Wjęzykuarabskimprzyjmujerównieżogólneznaczenie
nnaprawa”17.Pojęcieislahstosowanejestzwyklewodniesieniudoruchówdzia-
łającychnarzeczodnowyislamu,próbującychprzywrócićdawnąświetnośćreligii
poprzezoczyszczeniejejzludowychnaleciałościisynkretyzmów.
Tradycjaislahutowarzyszymuzułmanomodpoczątkuistnieniaichreligii.
Wpierwszychwiekachhidżryutożsamianabyłazrealizacjąnakazówsunny,która
pokazuje,jakpowinienżyćmuzułmanin.Wpewnymstopniutakiepostrzega-
nieislahuprzetrwałodoczasówwspółczesnych.Reformareligiiprowadzićma
bowiemdoodtworzeniasytuacji,wktórejwiernirealizująwpełniprzepisyzawarte
wKoranieisunnie.Jednoznajważniejszychzałożeńislahu,jakimjeststrzeże-
nieczystościreligiizarównowsferzedogmatycznej,jakiwzakresieobrządku,
urzeczywistniasięwpostaciwalkizinnowacjamiwislamie(bida).Wartuwagi
zpunktuwidzenianiniejszychrozważańjestfakt,żeproceswyplenianianowinek
może,aleniemusi,odbywaćsiędrogąpokojową.Historiaislamupamiętawiele
zbrojnychinicjatywnarzeczobronyczystościprzepisówkoranicznychisunny18.
14Tamże,s.491.
15A.Merad,nIslah”,w:E.vanDonzeliin.(red.),EncyclopaediaofIslam,t.IV
,Brill,Leiden1997,
s.141.
16Brzmieniewersetuwjęzykuarabskimpodajęza:M.H.Kamali,dz.cyt.,s.493.
17J.Danecki,dz.cyt.,s.418.
18A.Merad,dz.cyt.,s.141.
