Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Magicznestudnie
Tym,coobserwujemy,niejestprzyrodasama
wsobie,leczprzyrodataka,jakaukazujesięnaszej
metodziebadania.
WernerHeisenberg(1958)[1]
Otym,jakstaćsięrobakiem
G
regorSamsaotworzyłoczyiobudziłsięwcielezwierzęcia
niewiadomegorodzaju.Wyposażonywtwardyegzoszkielet,
ów„potwornyrobak”schowałsiępodłóżkiem,pełzałpościanach
isuficieipokochałsmakzepsutegopożywienia.Przemianabiednego
Gregoraspowodowałanatyledużeobrzydzeniejegorodziny
iwywołałatyleproblemów,żejegośmierćprzyniosłaimulgę.
PrzemianaFranzaKafki,opublikowanaw1915roku,stanowiła
specyficznąsalwępowitalnądlastulecia,któremiałosięstaćwiekiem
słabnącegoantropocentryzmu.Wybierającodpychającestworzenie
zewzględówmetaforycznych,Kafkaodpierwszejstronyzmuszanas
dowyobrażeniasobie,jaktojestbyćrobakiem.Mniejwięcejwtym
samymczasieniemieckibiologJakobvonUexküllpisałnatemat
zwierzęcegopunktuwidzenia,określającgojakoUmweltdanego
zwierzęcia.Ilustracjądlategopojęcia(oznaczającegoponiemiecku
„światotaczający”)byłaprzechadzkaporóżnychtegotypuświatach.
Każdyorganizmpoznajeotoczenienaswójwłasnysposób,pisał
Uexküll.Bezokikleszczwspinasięnaźdźbłotrawy,oczekując
nazapachkwasumasłowegowydzielanegoprzezskóręssaka.
Jakożeeksperymentypokazują,żetenpajęczakjestwstanie
wytrzymaćosiemnaścielatbezpożywienia,maonmasęczasunato,
abywkońcuwyczućjakieśzwierzę,opaśćnanieipożywićsięjego
ciepłąkrwią.Potymwszystkimjestjużgotowy,abyzłożyćjaja
iumrzeć.CzyrozumiemyUmweltkleszcza?Wydajesię,żejest
onniebywaleubogiwporównaniuznaszym,aleUexkülluważał,
żetaprostotajestjegosiłą:celkleszczajestjasnozdefiniowany
izwierzętakieniełatworozproszyć.
