Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
uKażdemurobotnikowipraca”
II.
KrokizbrojeniowepodjęteprzezrządHitlerawciągupierwszychpięciu
miesięcyjegodziałaniabyły,podobniejaktezwiązaneztworzeniemcywil-
nychmiejscpracy,oparteopieniądzeiplanyodziedziczonepoRepubliceWe-
imarskiej.Każdebardziejradykalneposunięciezależałoodsytuacjimiędzyna-
rodowej,gdyżpowiększeniepokojowegostanuniemieckichsiłzbrojnychpo-
ciągałozasobąrażącezłamanieTraktatuiafrontwstosunkudogenewskiej
międzynarodowejkonferencjirozbrojeniowej.Musiałobybyćtowięcstaran-
nieprzygotowaneiskoordynowanezinnymiaspektamipolitykizagranicznej,
wszczególnościztymifinansowymi35.
Jakjużwidzieliśmy,płatnościreparacjizostałyskuteczniewstrzymaneprzez
moratoriumHooverazlipca1931roku.Ponadtojesieniąwszedłwżyciewspo-
mnianyStandstillAgreementobejmującyniemieckiedługikrótkoterminowe.
Wlipcu1932rokuFrancjaiWielkaBrytaniazgodziłysięnazaprzestaniewy-
suwaniaswoichżądańreparacyjnych,zaśwgrudniu1932rokusamaFrancja
niewywiązałasięzespłatyswoichdługówwojennychwobecAmeryki.Wna-
stępstwietegoprecedensuzaniechanieprzezNiemcyspłaty10mldmarek,
którebyłyonewinneswoimdługoterminowymwierzycielom,głównieSta-
nomZjednoczonym,byłojużtylkokwestiączasu36.NawetpozawartymwLo-
zanniewroku1932porozumieniuwsprawiezakończeniareparacjiobsługa
niemieckiegodługuzagranicznegowymagałarocznejkwotywwysokości1
mldmarekwobcejwalucie37.Ciężartegozobowiązaniadlaniemieckiejgospo-
darkimożnadocenić,gdyporównamygozcałymeksportem,mającymwroku
1933wartość4,8mldmarek,iimportem–4,2mldmarek.Możemytutajprzy
okazjizobaczyć,jakdestrukcyjnywpływmiałanaświatowychdłużnikówglo-
balnadeflacja,gdyżwroku1929niemieckieksportdoszedłdoponad8mld
marek.Wartośćniemieckiegoimportuskurczyłasięoczywiścierównieżrazem
zeświatowymspadkiemcentowarów,niemniejproporcjonalnieobciążenie
długiemdramatyczniewzrosło.
Tymczasemniemieckagospodarkaniebyłabywstanieprzeżyćbezimpor-
tu.Abywyżywićswojągęstoupakowanąludność,Niemcymusiałyimporto-
waćtłuszczeipasze.19mlnniemieckichgospodarstwdomowychniedałoby
radyzaspokoićzkrajowychźródełswojegoogromnegoapetytunamięso,mle-
koimasło.Niemieckiegigantycznestadaświńikrówmogłybyćutrzymywane
tylkodziękiimportowiwielkichilościwysokoenergetycznychpasz.Takwielki
przemysł,jaktekstylnyzależałwcałościodprzywożonychbawełnyiwełny.
PiecehutniczeZagłębiaRuhrykarmiłysięrudążelazazeSkandynawii,azależ-
nośćtęjeszczebardziejpogłębiłautratawroku1918AlzacjiiLotaryngii.Jedy-
nymsurowcem,któregoNiemcymieliwnadmiarze,byłwęgiel.Tymczasem
35S.Dengg,DeutschlandsAustrittausdemVoelkerbundundSchachtsNeuerPlan,Frankfurt1986.
36PatrzwstępneomówienieprzezReichsbankargumentówzaiprzeciwwBALR25016439,s.165-208.
37ÓwczesneszacunkiwuVzK”,8stycznia1934roku,s.175.
