Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
wświetledokumentówcenzury(Łódź2012),wktórejopisałamszczegółowoiza-
stosowałamwypracowanąmetodologię.Jejistotnymzałożeniemjestspojrzeniena
ocenzurowanyutwór(oraznasamfaktisposóbingerencji)jakonazjawiskointe-
gralnewramachprocesuhistorycznoliterackiego.Nieograniczam
sięzatemdoopisuingerencji,alebiorępodfilologicznąlupęprzedmiotbadań,
osadzająccenzurowanyutwór(czasopismo)wczasieiwśrodowisku,wjakim
powstawał,przyglądamsięokolicznościom,jakietowarzyszyływydaniu,zadaję
pytania:kimjestautor,jakajestjegoprzeszłośćistosunekdonowejwładzy,czy
tworzywkraju,czynaemigracji,czyśladycenzurowaniakolejnychwydań,
czywydawnictwo,wktórymukazujesiędanapozycja,jestpromowaneprzez
władze,jaktajnerecenzjeidokumentycenzorskiemająsiędooficjalnejrecep-
cjidzieła.Jeśliwziąćpoduwagędużeznaczenietekstówkrytycznoliterackich,
istotneokazujesięzałożenie,że-jakpisałMichałGłowiński-wtegotyputeks-
tachważnapozostajestrukturawypowiedzi,któranigdyniejestnobojętnadla
formułowanychpoglądów-stądkoniecznośćopisuwswoiściepojętychkatego-
riachliterackich”5.
Wzasadniczejczęścipracyprzyjęłamjakometodęomówienieswoistychcase
studies.Poszczególnestudiaprzypadków,dotyczącewybranegoczasopismaiwy-
branychpisarzy,ujmowanewperspektywienapięćhistorycznoliterackich.
Szczegółowezasadyprzyjętewpracyto:
1.Konfrontacjaingerencjizostatecznąopublikowanąwer-
sją-tekstycenzurowałydwieosoby.Czasemdrugizcenzorówproponuje
przywróceniepierwotnejwersjitekstu-itaksiędzieje;czasemmimosugestii
oingerencjitylkowefragment,ostatecznieniewychodzicałość.Zestawianie
obuwersjipozwalawyciągnąćwnioskicodocharakteruingerencji
-wjakichokolicznościach(czas,zasięgpisma)następo-
wałyncięcia,jakietematykiedybyłyutajniane.Pozwalato
takżeujawnićniekonsekwencjecenzorówlubbrakjednoznacznychzapisów,a
coważniejsze-służypokazaniu,jakingerencjecenzorskiemodelowałyobraz
danegodziełaczytwórcylub-wprzypadkuczasopism-jakmodelowałyobraz
rzeczywistości,wyłaniającysięzprofilupisma.
2.Ulokowanieznalezionych-zdtychwcałości-arty-
kułówitekstówwodpowiednimmiejscu(tomie,czasopiśmie)
iczasie;próbaprzywróceniaichjakogłosukrytykaczypisarzawpolemi-
kach.Zjawiskiemnaogromnąskalębyłomoderowanie,wytyczaniekierun-
kudyskusjinaistotnetematypoprzezingerowaniewgłosyniepokorne;wten
sposóbcenzuradawałasilniejszeprawogłosupismom-organompartyjnymlub
5
M.Głowiński,Próbaopisutekstukrytycznego,[w:]Badanianadkrytykąliteracką.Seria2,
red.M.Głowiński,K.Dybciak,Wrocław1984,s.74.