Cenzorskie lekcje literatury

Marzena Woźniak-Łabieniec

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8220-801-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

296

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Woźniak-Łabieniec, Marzena. Cenzorskie lekcje literatury. Red. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022, 296 s. ISBN 978-83-8220-801-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Woźniak-Łabieniec, M.

T1 Cenzorskie lekcje literatury

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2022

SN 978-83-8220-801-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 265339, author = "Woźniak-Łabieniec, Marzena", editor = "", title = "Cenzorskie lekcje literatury", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2022", address = "Łódź", isbn = "978-83-8220-801-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Woźniak-Łabieniec, Marzena

ED -

TI - Cenzorskie lekcje literatury

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2022

SN - 978-83-8220-801-6

ER -

Netografia (standard APA):

Woźniak-Łabieniec, Marzena. Cenzorskie lekcje literatury [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022 [dostęp: 16 06 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/cenzorskie-lekcje-literatury-marzena-wozniak-labieniec-265339.

Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Marek Nowakowski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Teodor Parnicki, cenzura w PRL

Cenzorskie lekcje literatury zawierają niezwykle cenne ustalenia w dwóch – powiązanych ze sobą – obszarach: historii literatury i historii peerelowskiej cenzury. Obydwie te sfery w czasach PRL wzajemnie się dopełniają, dopowiadają i ko...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8220-801-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

296

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp9
1. Założenia badawcze i metodologia11
2. Materiał archiwalny14
1. Ochrona autorytetu władzy w początkach Polski Ludowej17
I. Cenzura – „szara eminencja” życia literackiego17
1.1. Kult wodza – „komunistyczny kalendarz liturgiczny”18
1.2. Na niższych szczeblach hierarchii26
2. Cenzura w czasie odwilży jako temat tabu29
II. Wobec czasopism – „Nowiny Literackie” w dokumentach GUKPPiW39
1. „Pióro na mustrze”, czyli cenzorskie lekcje literatury42
1.1. O realizm bez cenzury43
1.2. Egzystencjalizm ocenzurowany50
1.3. W cieniu Borejszy57
1.4. Zaraz po wojnie60
2. Modelowanie przeszłości, czyli cenzorskie lekcje historii64
2.1. „Pora złożyć broń”. Cenzura wobec amnestii64
2.2. Niecenzuralne święto Trzeciego Maja69
2.3. Ochrona wizerunku ZSRR – „obrońcy” pokoju72
2.4. PPS w niełasce władz74
2.5. Kłopotliwe zsyłki77
2.6. Reportaż pod czujnym okiem cenzora80
2.7. Sterowany obraz reformy rolnej84
3. Życie pośmiertne „Wiadomości Literackich”. „Nowiny”a „Wiadomości” londyńskie Grydzewskiego88
3.1. „Falsyfikat” czy spadkobierca?90
3.2. Artykuł Wyszomirskiego – „Nowiny” o „Wiadomościach”94
3.3. W zwierciadle cenzury – podsumowanie97
1. Jawne i ukryte w cenzurze – Opadły liście z drzew Tadeusza Różewicza101
III. Wobec pisarzy101
1.1. „Szakali węch” Różewicza – optyka cenzorska103
1.2. „Obsesyjny upór” pamięci – recepcja oficjalna109
2. Proza ocenzurowana. Trampolina Marka Nowakowskiegow dokumentach GUKPPiW i w recepcji oficjalnej117
2.1. Trampolina w GUKPPiW120
2.2. Autocenzura krytyki literackiej126
3. Łaskawa muza cenzury. Wobec powieści historycznych i szkicówliterackich Teodora Parnickiego129
3.1. W duchu odwilży129
3.1.1. Pod skrzydłami PAX-u – Srebrne orły i Aecjusz ostatni Rzymianin132
3.1.2. Odwilżowy fenomen: krajowa recepcja emigracyjnego wydania – Koniec „Zgody Narodów”134
3.2. „Kwestia żydowskości przewija się przez książkę” – casus Nowej Baśni140
3.3. „Napisana bardzo trudnym językiem” – Twarz księżyca147
„wspiera” cenzora – Tylko Beatrycze151
3.5. Poza powieściowym „kanonem” – I u możnych dziwny154
3.6. „Może budzić kontrowersje” – Koła na piasku156
3.7. „Ogranicza krąg odbiorców” – Inne życie Kleopatry158
3.8. „Książka […] nie należy do czytelnych” – Muza dalekich podróży161
3.9. „Tematyka […] filozoficzno-polityczno-mistyczna” – Tożsamość164
3.10. Puszkin ocenzurowany – Szkice literackie168
4. Jarosław Marek Rymkiewicz – Klasyk w Urzędzie Kontroli173
4.1. „Proszę więc wybaczyć, że wybrałem Pana…” – ocenzurowany patronat Miłosza w świetle korespondencji173
4.2. „Tu ci Ezopa ostrożność doradzę” – strategia poety178
4.3. Dwie komedie zamiast trzech – Patrz Kościuszko i narodowy bigos181
4.4. Niewygodny Osip Mandelsztam i zapomniany biogram187
4.5. Romantyzm w esejach – ingerencje w dygresje191
4.6. Wielki Książę i stan wojenny194
4.7. Poza cenzurą – poza krajem i w drugim obiegu200
5. Rekonstrukcja noblisty. Czesław Miłosz w „Tygodniku Powszechnym” w latach 1980–1981 na tle praktyk cenzorskich przełomusolidarnościowego203
5.1. Od milczenia do Nobla203
5.2. Od października do grudnia. Pierwsza fala entuzjazmu207
5.2.1. Dyskusje wokół Ustawy207
5.2.2. Jawnie o cenzurze208
5.2.3. Czekały na druk211
5.2.4. Echa ze świata215
5.2.5. Głosy badaczy i polemika Kisiela222
5.3. Od stycznia do czerwca. W „karnawale” Solidarności225
5.3.1. Ocenzurowana mowa noblowska225
5.3.2. Konstruowanie wieszcza – wobec rocznicy Grudnia `70228
5.3.3. Poezja w ogniu negocjacji240
5.3.4. Ze struny na strunę – antologia subiektywna244
5.4. Na „kamiennym łonie ojczyzny”. Miłosz w Polsce252
5.4.1. Wizyta w cieniu śmierci253
5.4.2. Niedosyt i wierzganie „Pegaza”257
Zakończenie265
Nota bibliograficzna271
Bibliografia273
Indeks nazwisk283
Summary – Censorship’s literature lessons293
O autorce295

Wstęp

torskichiporządkującychstworzonoindeksyosobowe,atakżeindeksytytułów

czasopismczyinstytucjizodsyłaczamidosygnaturteczek,cobardzoułatwiapo-

szukiwania.Niemajednakgwarancji,żeteczkaprzyniesieszczególneodkrycia:

czasemznajdziemycenneinformacje,aniekiedywplikukilkudziesięciukartjest

jedenmałoznaczącydokumentpoświęconywskazanejwindeksieosobie.Badane

teczki(dotycząceomawianychczasopismlubwydawnictw,takichjakCzytelnik,

PIWczyPAX)zawierajągłówniensprawozdaniazkontroliprewencyjnej”,nprze-

glądyingerencji”,nprzeglądyprzeoczeńiingerencjizbędnych”,nrecenzje”cen-

zorskie.Innetuwykorzystanezawierająnotatkiznaradzespołówcenzorskich.

oraztzw.nsygnały”(czyliprzykładyingerencjiprezentowanecenzoromwcelach

instruktażowych).Większośćpracbadawczych,opartychnaaktachAAN,dotyczy

wczesnegookresufunkcjonowaniacenzury,paradoksalniebowiem-najwięcejza-

chowanegomateriałupochodzizokresuodpowojniadolatsześćdziesiątych(być

możezewzględunafaktpowstaniadrugiegoobiegu,któryniecoograniczyłliczbę

kontrolowanejliteraturyoddrugiejpołowylatsiedemdziesiątych).

PozaAANprzydatneokazałysięrównieżArchiwaKCPZPR,ArchiwaPań-

stwowewPoznaniuiŁodzi,atakżewspominanejużCyfrowerocznikiTygodnika

Powszechnegozingerencjamicenzury(Rzeszów2006)orazzbioryarchiwalneYale

University(BeineckeLibrary,CzeslawMiloszPapers).

Wpracywykorzystanoponadtoróżnorodneźródłapisane(zob.Bibliograﬁa),

zarównopochodzącezepoki,jakimającecharakterwspomnieniowy(czasopisma

związanezomawianąliteraturąorazżyciemspołecznym,kulturalnymipolitycz-

nymwPRL,korespondencja,dzienniki,wywiady,protokołyzposiedzeńZLP).

Składającesięnaksiążkęstudiapowstawałynaprzestrzeniniemaldziesięciu

ostatnichlat.Wczęścipierwszej,mającejcharakterwprowadzającydoreﬂeksji

omechanizmachcenzury,staramsiępokazać,jakurządkontrolipodskórniemo-

delowałobrazrzeczywistości,utrwalającnowyporządek(ochronadobregowize-

runkuwładzy)wsposóbniezauważony,jakzacierałśladyswegoistnienia,nawet

wokresieodwilży.Częśćdrugajestobszernymstudium,poświęconymredago-

wanymprzezIwaszkiewiczanNowinomLiterackim”.Dwuletnieistnienietygo-

dnikadobrzepokazujezmieniającesięzasadyfunkcjonowanialiteraturywlatach

1947-1948,bardzowyraźniewidzimy,jakpolitykaczyhistoriadziejącasięna

oczachczytelnikówstopniowobrutalniewkraczanaszpaltypismaliterackiego.

Wostatnimpodrozdzialeprzywołanyjestrównieżwątekpowojennejrelacjimię-

dzyprzyjaciółmi-skamandrytami:IwaszkiewiczemaGrydzewskim,redaktorem

londyńskichnWiadomości”.

Częśćtrzecia,najobszerniejsza,topięćstudiówocenzurowaniuposzczegól-

nychpisarzy,pokazującychodmiennyzakresiprzyczynyingerencji.Wprzypadku

TadeuszaRóżewiczaśledzęrecepcjęcenzorskąioﬁcjalnąwczesnegotomuprozy

Opadłyliściezdrzew.Podobnieskonstruowanyjestpodrozdziałdrugi,poświęcony

powieściTrampolinaMarkaNowakowskiego.Wobuprzypadkachbiorępodba-

Brak wyników

Cenzorskie lekcje literatury

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra