Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Rozdział1.PARADYGMATCYWILIZACYJNYWANALIZIEPOLITYKI
MIĘDZYNARODOWEJ.ŚWIATWIELUCYWILIZACJI
siedemjestwymarłych(mezopotamska,egipska,kreteńska,klasyczna,bizan-
tyjska,środkowoamerykańska,andyjska),apięćtrwanadal.Sątocywiliza-
cje:chińska,japońska,indyjska,islamska,zachodnia.Huntingtonproponuje
dodaćdonichjeszczetrzy:prawosławną,latynoamerykańskąiafrykańską.
Krótkacharakterystykapowyższychcywilizacjiprzedstawiasięnastępująco.
1.
Cywilizacjachińska.Uczeniprzyjmująistniejejednejcywilizacjichińskiej
zapoczątkowanejconajmniejokoło1500rokup.n.e.bądźdwóch(druga
zastąpiłapierwsząnapoczątkuepokichrześcijańskiej).Ważnymelemen-
temtejcywilizacjijestkonfucjanizm,któryjednakjejniewyczerpuje.Wy-
kraczateżonapozagraniceChin,obejmującchińskiespołecznościwAzji
Południowo-WschodniejinaświecieorazpokrewnekulturyWietnamu
iKorei16.
2.
Cywilizacjajapońska.Większośćuczonychodróżniakulturęchińskąija-
pońską,uznając,żetaostatniawyłoniłasięzchińskiejwokresiemiędzy
100a400rokiemn.e.17
3.
Cywilizacjahinduistyczna.Badaczeuznająistnienieodconajmniej1500
rokup.n.e.jednejlubkilkucywilizacjihinduistycznych.Naczelnąrolę
pełnitamreligiahinduistyczna.
4.
CywilizacjaislamskazostałazapoczątkowanawVIIw.n.e.,szybkoroz-
przestrzeniającsięwAfrycePółnocnejiAzjiŚrodkowejoraznaPółwyspie
Iberyjskim.Wramachtejcywilizacjiistniejewielekultur(subcywilizacji),
międzyinnymiarabska,turecka,perska,malajska.
5.
Cywilizacjaprawosławna.Jestuznawanazaodrębnąprzezczęśćbadaczy,
jejośrodkiemjestRosja.Różnisięodzachodniegochrześcijaństwabizan-
tyjskimrodowodem,odrębnościąreligijną,dwustuletnimokresempano-
wanianadniąTatarów,biurokratycznymdespotyzmem,ograniczonym
wpływemRenesansu,Reformacji,Oświeceniaiinnychzjawiskważnych
dlaZachodu.
6.
Cywilizacjazachodnia.Jejpoczątkito700lub800rokn.e.,składasięzEu-
ropyorazobszarówzasiedlonychprzezEuropejczyków(AustraliaiNowa
16
Wedługparadygmatucywilizacyjnego,możnabyłobyprzewidywać,żerozpadnaKoreę
PołudniowąiPółnocnąpowinienbyćnietrwały,jednaknarazieniezapowiadasięnaszybkie
zjednoczenieobupaństw.
17
CywilizacjęjapońskązaodrębnąodchińskiejskłonnybyłuznawaćBagby,wskazując,że
brakwniejwieluchińskichelementów,jakmandarynat,kultprzodków,etykakonfucjańska
[Bagby1975,s.244].Toynbeemówiocywilizacjidalekowschodniej,ewentualniezdwoma
odłamami:chińskimikoreańsko-japońskim[por.Toynbee2000,s.37,68,789].
