Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego

Tomasz Wolski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-7972-091-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Rok wydania:

2017

Liczba stron:

268

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Wolski, Tomasz. Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego. Red. . Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2017, 268 s. ISBN 978-83-7972-091-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Wolski, T.

T1 Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

PP Szczecin

YR 2017

SN 978-83-7972-091-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 185393, author = "Wolski, Tomasz", editor = "", title = "Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", year = "2017", address = "Szczecin", isbn = "978-83-7972-091-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Wolski, Tomasz

ED -

TI - Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

CY - Szczecin

PY - 2017

SN - 978-83-7972-091-0

ER -

Netografia (standard APA):

Wolski, Tomasz. Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego [baza danych online] Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2017 [dostęp: 07 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/czasowa-i-przestrzenna-charakterystyka-ekstremalnych-poziomow-wod-tomasz-wolski-185393.

Morze Bałtyckie, Hydrografia, Zatoki morskie, Poziom wód morskich

Prawdziwym wyznacznikiem tej pracy jest to, iż zebrane dane hydrologiczne są danymi wysokiej rozdzielczości z pomiarem poziomu morza przeprowadzanym co godzinę. Taka właściwość danych źródłowych, połączona z długim, 51-letnim okresem analizowanych...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-7972-091-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Rok wydania:

2017

Liczba stron:

268

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Podziękowania10
1. Wprowadzenie. Cel i zakres pracy12
2. Charakterystyka fizjograficzna obszaru badań16
2.1. Podział Bałtyku16
2.2. Hydrografia i batymetria poszczególnych akwenów Morza Bałtyckiego19
2.3. Ogólna cyrkulacja wód bałtyckich25
2.4. Elementy klimatu regionu Morza Bałtyckiego. Główne wskaźniki cyrkulacji atmosfery26
2.5. Niże baryczne na Północnym Atlantyku i nad Morzem Bałtyckim28
2.6. Charakterystyka pola wiatru nad akwenami Morza Bałtyckiego32
3. Uwarunkowania ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego36
3.1. Czynniki kształtujące poziomy wód Morza Bałtyckiego36
3.2. Definicje i kryteria wydzielenia wezbrań sztormowych38
3.3. Wezbrania sztormowe na Bałtyku – przegląd literatury41
3.4. Geneza ekstremalnych poziomów wód na Morzu Bałtyckim42
3.4.1. Udział napełnienia Bałtyku w kształtowaniu się ekstremalnych poziomów morza43
3.4.2. Czynnik wiatrowy w generowaniu wezbrań sztormowych i ekstremalnych poziomów morza45
3.4.3. Deformacja powierzchni morza przez dynamiczny i głęboki niż baryczny47
4. Problematyka zróżnicowania geodezyjnych poziomów referencyjnych i rejestracji poziomów wód dla wybrzeży Morza Bałtyckiego52
4.1. Harmonizacja poziomów odniesienia Morza Bałtyckiego. System EVRS52
4.2. Historyczny przegląd pionowych systemów wysokościowych w państwach nadbałtyckich. Metodyka przeliczenia danych pomiarowych do jednego poziomu referencyjnego55
5. Materiał i metodyka jego opracowania68
5.1. Materiał badawczy68
5.1.1. Serie obserwacyjne poziomów morza68
5.1.2. Mapy synoptyczne, wartości ciśnienia atmosferycznego, parametry wiatru oraz dane batymetryczne71
5.1.3. Problemy braku danych w wieloletnich seriach obserwacyjnych poziomów morza stacji wodowskazowych71
5.2. Metodyka opracowania materiału pomiarowego72
5.2.1. Metody analiz wzajemnych relacji poziomów morza pomiędzy stacjami wodowskazowymi akwenów Morza Bałtyckiego72
5.2.2. Prawdopodobieństwo teoretycznych poziomów wody. Rozkłady statystyczne73
5.2.3. Analizy statystyczne ekstremalnych poziomów morza oraz wezbrań sztormowych75
5.2.4. Metody opisu sytuacji sztormowych wraz z udziałem czynnika podciśnienia (fali barycznej)77
5.2.5. Wizualizacja parametrów ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego w programie ArcGIS77
5.2.6. Korelacje pomiędzy wskaźnikami cyrkulacji atmosfery a ekstremalnymi i średnimi poziomami morza80
6. Ekstremalne poziomy wód Morza Bałtyckiego w wieloleciu 1960–201082
6.1. Zmienność średniego poziomu morza w wieloleciu82
6.2. Analiza ekstremalnych poziomów morza w wieloleciu 1960–201084
6.2.1. Analizy zmian wysokich poziomów morza i wezbrań sztormowych84
6.2.2. Analizy zmian niskich poziomów morza91
6.2.3. Ogólne tendencje zmian w ekstremalnych poziomach morza94
6.3. Geograficzny wzorzec rozmieszczenia ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego95
6.4. Prawdopodobieństwo wystąpienia ekstremalnych poziomów wód na stacjach wodowskazowych Morza Bałtyckiego103
7. Analiza sezonowych ekstremalnych poziomów wód w okresie 1960–2010112
7.1. Przebieg zmian poziomów morza w ciągu roku. Poziomy charakterystyczne112
7.2. Rozkład przestrzenny sezonowych ekstremalnych poziomów morza oraz miesięczna częstość występowania wezbrań sztormowych na poszczególnych stacjach wodowskazowych Morza Bałtyckiego115
7.3. Korelacje pomiędzy wskaźnikami cyrkulacji strefowej (NAO, AO) oraz południkowej (SCAND) atmosfery a maksymalnymi, minimalnymi i średnimi poziomami morza124
8. Charakterystyka sytuacji sztormowych na Bałtyku130
8.1. Główne typy wezbrań sztormowych130
8.2. Przebieg poszczególnych sytuacji sztormowych131
8.2.1. Przykłady sytuacji sztormowych typu wiatrowego132
a) Sytuacja z 17–20 stycznia 1983 roku132
b) Sytuacja z 10–14 stycznia 1987 roku140
c) Sytuacja z 3–5 listopada 1995 roku147
8.2.2. Przykłady sytuacji sztormowych typu podciśnieniowego (z dynamicznym niżem)154
a) Sytuacja z 17–19 października 1967 roku154
b) Sytuacja z 15–16 listopada 2001 roku162
c) z Sytuacja 7–10 stycznia 2005 roku169
8.2.3. Przykłady sytuacji sztormowych typu mieszanego (typ ciśnieniowo-wiatrowy)177
a) Sytuacja z 30 listopada – 2 grudnia 1999 roku178
b) Sytuacja z 3–4 grudnia 1999 roku184
8.3. Ogólne charakterystyki analizowanych sytuacji sztormowych191
9. Zróżnicowanie podatności akwenów Morza Bałtyckiego na występowanie ekstremalnych poziomów wód194
9.1. Akweny szczególnie narażone na ekstremalne wysokie poziomy morza197
9.1.1. Zatoka Fińska197
9.1.2. Zatoka Ryska wraz z Zatoką Parnawską198
9.1.3. Botnik Północny199
9.2. Akweny o najgłębszych obniżeniach sztormowych i najczęstszych niskich poziomach morza – Zatoka Kilońska i Zatoka Meklemburska200
9.3. Akweny najmniej narażone na występowanie ekstremalnych poziomów morza – szwedzkie wybrzeża Bałtyku Centralnego i Północnego201
9.4. Akweny Bałtyku o pośrednim stopniu ryzyka występowania ekstremalnych poziomów morza203
9.4.1. Botnik Południowy oraz północno-wschodnia część Bałtyku Północnego203
9.4.2. Bałtyk Południowy204
9.4.3. Cieśniny Duńskie oraz cieśniny Kattegat i Skagerrak205
10. Różnice pomiędzy danymi rzeczywistymi poziomu morza a danymi prognostycznymi na podstawie modelu HIROMB dla Morza Bałtyckiego208
10.1. Charakterystyka modelu HIROMB208
10.2. Porównanie rzeczywistych danych poziomów Morza Bałtyckiego z danymi prognostycznymi modelu HIROMB dla wybranych zdarzeń sztormowych209
Podsumowanie218
Bibliografia226
Załączniki242
Summary258

CzasowaiprzestrzennacharakterystykaekstremalnychpoziomomówwódMorzaBałtyckiego

ływaniawkierunkuwschodnimbardziejsłonychwódbałtyckich(ryc.2.3)(Soomereiin.,2009;

Leppäranta,Myrberg,2009).

ZatokaRyska

ZatokaRyskajestpółzamkniętą,regularnieukształtowanąmisą,którajakonaturalnyzbiornik

wodyzlokalizowanyjestnauboczuwłaściwegoBałtyku,wjegowschodniejczęści.Jestakwenem

opowierzchni18793km2iobjętości407km3(tab.2.1).Zatokatajestwdużymstopniuodizolo-

wanaodBasenuGotlandzkiegozewzględunaobecnośćwyspHiumyiSaremy,któreodpółnoc-

negozachoduizachoduosłaniająakwen.ZotwartymiwodamiBałtykuzatokatałączysięprzez

północnecieśninyHari,SoelaiSuur,atakżeprzezzachodniącieśninęIrba.Największązcieśnin

jestIrba,którejszerokośćwynosi27km,powierzchnia0,27km2,przeciętnagłębokośćto10m

agłębokośćmaksymalnawynosi21m.MiędzywyspamialądemstałymleżypłytkieMorzeVainä-

meri(średniagłębokośćmniejszaniż10m),którezBałtykiemwłaściwymłączycięprzezcieśni-

nęHari(napółnocy)orazcieśninęSoela(nazachodzie).MaksymalnagłębokośćwZatoceRyskiej

wynosi51m,aśredniagłębokośćwynosi23m.Wybrzeżasąwdużejmierzepiaszczyste.Północno

-wschodniąodnogązatokijestpłytkaiwąskaZatokaParnawska.WZatoceRyskiejzachodzisil-

nemieszaniesięwódsłonawychzrzecznymiaszczególnierzekiDźwiny(ryc.2.3)(Suursaariin.,

2006a;Suursaariin.,2009;Leppäranta,Myrberg,2009).

2.3.Ogólnacyrkulacjawódbałtyckich

WymianawódzMorzemPółnocnymjestograniczonaprzezwąskiecieśniny(MałyBełt,Wiel-

kiBełtorazSund)ominimalnejszerokości(odpowiednio:0,8,16i4km)ipłytkieprogi(Darss-

17miDrogden-8mgłębokości).WrezultacieminimalnyprzekrójpoprzecznydlaBełtówto

wartość300000m2adlaSundu100000m2.Takieparametrycieśninznacznielimitująilośćprze-

pływającejwody(Carlsson,1997;BACCAuthorTeam,2008).

Wczasieciszyatmosferycznej,wstabilnychwarunkachatmosferycznych,zwyżejpołożonego

zwierciadławodybałtyckiejpłyniepowierzchniowoprzezcieśninyprądwodykuMorzuPółnoc-

nemu,dołemnatomiastsączysięstrugawodyoceanicznejkuBałtykowi.Podczasgdysłonawoda

wpływadoMorzaBałtyckiegowpołudniowo-zachodnimobszarzecieśnin,nadwyżkasłonawych

wódjestskoncentrowanawdużychzatokachpołożonychwprzeciwnej,północno-wschodniej

częścimorza.Prowadzitodoznacznegogradientuwzasoleniuwód,atymsamymdoogólnego

nachyleniaśredniegopoziomumorzaodwielkichzatok(ZatokaBotnicka,ZatokaFińska)doKat-

tegatu.WedługEkmanaiMäkinena(1996)nachylenietowynosiokoło35-40cm.Różnicewpo-

ziomiewodyzmuszająsłonawąwodępowierzchniowądowypływaniazBałtyku.Wdrodzeku

KattegatowiiSkagerrakowiwodasłonawastajesiębardziejsłona,ponieważwodypowierzchnio-

wemieszająsięzleżącymigłębiejmasamiwodnymi.Tenobiegwódmożnanazwaćestuariowącyr-

kulacją,którejsiłąsterującąsągłówniedopływyrzekdoBałtyku.Ogólnacyrkulacjamacharakter

cyklonalnywobrębiegłównychakwenówBałtyku(Bałtykwłaściwy,ZatokaFińska,ZatokaRyska

iZatokaBotnicka).Prądwypadkowyprzypołudniowychbrzegachmorzamakierunekwschod-

ni,dalejpółnocny,aprzybrzegachszwedzkichprądschodzinapołudniewkierunkuCieśnin

Duńskich(ryc.2.4).Mimoiżuśrednioneprądypowierzchniowesąsłabe-ichprędkośćtookoło

5cm∙s-1(centymetrównasekundę),trwałośćukładukrążeniajestwniektórychobszarachstosun-

kowosilna.Wwynikuogólnejcyrkulacjitransportowanesąsóliciepłoidlategowodajestcie-

plejszaibardziejsłonawewschodnichczęściachbasenówniżwczęściachzachodnich.Wymiana

głębinowawódwBałtykuwłaściwymjestograniczonairegulowanaprzezpodwodneprogiika-

Brak wyników

Czasowa i przestrzenna charakterystyka ekstremalnych poziomów wód Morza Bałtyckiego

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra