Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I
.POGRANICZEWOGNIU–HISTORIEPRAWDZIWE
napojednanie.WiadomośćtawcalenieucieszyłaArciszewskiego,
gdyżuważał,żepieniądzeprzekazaneBrzeźnickiejlepiejprzysłuży
-
łybysięwjegowojskowymkształceniu.Jednakzaakceptowałwolę
hetmanaipodkoniec1625rokuwróciłdoPolski.Powrotusyna
dokrajuniedoczekałaniestetyjegomatka,którazmarławlipcu
1625roku,aEliaszArciszewskiwprawdzieucieszyłsięnawidok
pierworodnego,aleKrzysztofzesmutkiemstwierdził,żeojciec
jestzupełnieoderwanyodrzeczywistościipogrążonywducho-
wychrozmyślaniach.PozałatwieniusprawzwdowąpoBrzeźni-
ckimArciszewskimógłruszaćdoFrancji,alehetmanwysyłałgo
tamnietylkopowiedzęartyleryjską.Radziwiłłchciałstorpedo-
waćstaranianiechętnegomukrólaZygmuntaIIIozapewnienie
koronypolskiejjegosynowiWładysławowiIVioddaćtronbratu
królafrancuskiegoLudwikaXIII,księciuGastonowiOrleańskie-
mu.MiałosiętostaćprzypełnympoparciukardynałaRichelieu,
którywtensposóbchciałsiępozbyćzFrancjinielubianegobra-
takrólewskiego.KrzysztofArciszewskinimniej,niwięcejzostał
tajnymwysłannikiemRadziwiłłanadworzefrancuskim,zktóre-
gomiałsłaćraporty,jakisprawaprzybieraobrót.Niefortunniedla
Arciszewskiegocałaintrygaszybkozostaławykryta,akopiejegoli-
stówdoRadziwiłładotarłydoZygmuntaIII.KrzysztofRadziwiłł
natychmiastwyparłsięwszystkiegoiobarczyłcałąwinąswojego
nnielojalnegoinieodpowiedzialnego”dworzanina.Królpolskiwy-
słałzanimlistygończe-Arciszewskiznowuzostałbanitą,tym
razemoskarżanymozdradęstanu.
Nieprzeszkadzałotojednak,bytenbanitaiprotestant,któ-
ryprzeszedłwówczaszarianizmunakalwinizm,zaciągnąłsięna
służbękardynałaRichelieu,organizującegoostatecznąrozprawę
zfrancuskimiprotestantami-hugenotami.Napoczątkuwrześ-
nia1627rokukardynałRichelieuwydałrozkazarmiifrancu-
skiejzdobyciapotężnejhugenockiejtwierdzyiportuLaRochelle.
Katolickiewojskakardynałabyływspieraneprzezflotęiod-
działyholenderskie,wśródktórychznalazłsięiKrzysztofArci-
szewskijakoinżynierwojskowy.29października1628roku
wygłodzonaizdziesiątkowanazałogaLaRochelleskapitulowała,
32
