Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Wprowadzeniechirurgianadnerczy
wczoraj,dziśijutro
TadeuszTołłoczko
Antiqua,quaenuncsunt,fueruntolimnova.
„To,codziśjeststare,byłokiedyśnowe”.
1.1.Wstęp
KiedypowoływanodożyciaTowarzystwoChirurgówPolskichw1889roku,ani
pojęcie,aninazwachirurgiiendokrynologicznejniebyłyjeszczeznane.W1755
rokuAlbrechtvonHalleropisałtarczycę,grasicęiśledzionęjakonarządyniepo-
siadająceprzewodówodprowadzających.W1855rokuClaudeBernard,wykry-
wającpodwyższonestężeniecukruwżylewrotnej,uważał,żejesttowynikwe-
wnętrznegowydzielaniawątroby.
Wlatach90.XIXwiekuN.CybulskiiG.Oliverniezależniewykrywają
wnadnerczusubstancjępodnoszącąciśnieniekrwi.Terminendocrineporaz
pierwszyużytyzostałw1891rokuprzezEdouardaLaguesse’ahistopatologa
zLille,wodniesieniudoaparatuwysepkowegotrzustki.Endokrynologiajako
naukanarodziłasiędopierowXXwieku,kiedytow1902rokuW
.Bayliss
iE.Starlingużylisłowahormone(gr.pobudzać)poodkryciuwpływusubstancji
wytwarzanejwdwunastnicy(sekretyny)stymulującejwydzielaniesokutrzust-
kowego.Wykazali,żehormonychemicznymimediatoramiprocesówbiolo-
gicznychiżewydzielaniesokutrzustkowegonieobywasięnadrodzeodruchu
nerwowego.
Przyjmujesiępowszechnie,żewspółczesnaendokrynologiaichirurgiaendo-
krynologicznadatująsięodchwiliwykryciaiklinicznegozastosowaniakortyzo-
nuw1950roku.ByłtoprzełomirewolucjanietylkowleczeniuchorobyCushin-
gaiwchirurgiinadnerczy,alewcałejchirurgiiendokrynologicznej.W1960roku
opracowanokoncepcjęmówiącą,żeukładnerwowyihormonalnynieregulują
oddzielnieczynnościustroju,lecztworząrazemukładneurohormonalny.Zosta-
ławykazanarównieżwieloczynnikowawspółzależnośćczynnościowacałego
układuneuroendokrynnego.
1.2.Przełomoweosiągnięciawiedzyonadnerczach
Prawdopodobniepierwszymbadaczem,którynapodstawielicznychbadańsek-
cyjnychzwierzątopisałnadnercza,byłClaudiusGalen(130–201).Byłonprze-
konany,żejesttododatkowatkankanerki.Szczegółowyanatomicznyopisnad-