Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.GassendiwświetlepolemikizDescartes’em-JerzyKopania
51
ZwolennicyGassendiegoskłonnibyliwięcsądzić,iżDescartesobawia
siędalszejpolemiki.Borniusmówiotymzresztąwprostwpóźniejszym,
datowanym9lipca1646r.,liście:
Alewyznającszczerze,cosądzęoewentualnympodjęciusięprzezDescar-
tes’ategozadania,touważam,iżbyłobyonorównieskuteczne,copróba
wybieleniaMurzyna;albowiemniebyłbyonzdolnywyplątaćsięzsieci,
wktóregoschwyciłeś.TakteżsądziznamienityRegius,którypublikacją
swojejFizykirównieżwzbudziłprzeciwsobiegniewDescartes’a119.
ZapewnetakieopinieprzyjacieleGassendiegoprzekazywalimujesz-
czeprzedopublikowaniemDisquisitioinaichpodstawieGassendimógł
utwierdzaćsięwprzekonaniu,iżwobecoczywistościjegozarzutów
Descartesjestbezradny.Tłumaczyłobyto,dlaczegouznał,żeniewystarczy
dopełnieniepoprzednichzarzutównowymi,leczwartoprzedstawićświatu
wielkiedziełozawierającenieodpartąkrytykęfilozofiiDescartes’aiukazu-
jąceprawdziwośćwłasnejfilozofii.
Gassendizastosowałwswymrozwlekłym,pełnympowtórzeńdziele
polemicznym,opatrzonympodtytułemDubitationesetInstantiaead-
versusRenatiCartesiiMetaphysicametResponsa,następującąkompozycję:
najpierwprzytaczawątpliwości(Dubitationes),którewyraziłwswoich
Zarzutachpiątych,następniecytujeodpowiedzi(Responsa)Descartes’a
zjegoOdpowiedzina„Zarzutypiąte”,potymzaśformułujeswojeobszer-
nedotychodpowiedzizastrzeżenia(Instantiae).ZastrzeżeniaGassendiego
wistocieopierająsięnaprzeświadczeniu,żeDescartesmylisięzarzucając
mu,jakobywswejkrytyceniewychodziłpozapoznaniezmysłowe,czylinie
myślałmetafizycznie.nPytamCięwięc:czymjestmyśleniemetafizyczne?”
-piszeGassendi
120
.Anastępniedługoizawilewyjaśnia,iżmyśleniemeta-
fizycznenienatympolega,żesięniewychodzipozatreśćwłasnegoumysłu,
lecznatym,żedochodzącedoumysłudanezmysłowestająsiępodstawą
dotworzeniadrogąabstrakcjipojęćodnoszącychsiędorzeczynieuchwyt-
nychzmysłami.ZdaniemGassendiegotegowłaśniezrozumiećniepotrafi
119P.Gassendi,OperaVI,499,b.Obafragmentyprzytoczonesątakżewcytowanym
wyżejartykuleV.Alexandrescu.
120
n
Q
uaesoteenimecquae-namestmetaphysicacogitatio?”;P.Gassendi,OperaIII,
276,b.Wniniejszymtomies.110.
