Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Dręczenieszkolnejakoprzedmiotzainteresowańnaukspołecznych
kuszkolnymmodeludziałania,któryobejmujewyodrębnieniecelówiśrod-
kówdziałania(Stefańska-Klar,2005,s.141).Wokresiedorastaniamłodzież
osiągastadiumautonomiimoralnej,wktórympostępowanieuniezależniasię
odopiniiotoczenia,albowiemzaczynająjewyznaczaćintencje,wynikające
zsubiektywnejodpowiedzialności(Obuchowska,2005,s.182).Główniedzięki
odpowiednioukształtowanymstrukturompoznawczymjednostkamożeod-
bierać,przechowywaćitworzyćinformacjeootaczającymjąświecie.
WedługJeanaPiageta(1967)współdziałaniezrówieśnikamikształtujeroz-
wójmoralny,wwynikuktóregopowstajewewnętrznapotrzebatraktowania
innychludziwtakisamsposób,wjakisamichcielibybyćtraktowani.Czynni-
kisocjokulturowedostarczająmłodemuczłowiekowigotowychwzorcówagre-
sywnychzachowań,aletakżewzorcówdointerpretacjibodźcówczyzdarzeń,
wktórychdanaosobauczestniczy.Jednakżetojednostkaprzypisujeznaczenia
poszczególnymbodźcomisytuacjom,amożetorobićwsposóbniedokładny
lubwręczDskrzywiony”.Tegotypuzjawiskooznaczazniekształceniapoznaw-
cze.MogąonemiećcharakterpierwotnyizdaniemLawrence’aKolhberga
(1984)dużeichnatężeniejesttypowącechąmniejdojrzałychstadiówrozwo-
jumoralnego,azatemwyjaśniałobytowystępowanietegotypuzniekształ-
ceńudzieciimłodzieżywodniesieniudoswojegopostępowania,aletakże
woceniepostępowaniarówieśników.Zniekształceniamogąteżmiećcharak-
terwtórny–wówczassłużąredukcjidysonansupoznawczego10międzyprze-
jawianymzachowaniemaspołecznymapozytywnymobrazemsamegosiebie
iuniemożliwieniuodczuwaniawyrzutówsumienia.Zniekształceniategotypu
występująponieodpowiednim(tzn.niezgodnymzespołecznymilub/ipraw-
nyminormami)zachowaniusięiwspierająegocentrycznąperspektywęmło-
degoczłowieka.Mamyzatemdwiemożliwościwodniesieniudorealizacjiza-
chowańagresywnychiichintencji:(1)młodyczłowiekniemaświadomości,
żejegozachowaniejestkrzywdzące,(2)maświadomośćiwzwiązkuztym
odczuwanieprzyjemnestanyemocjonalne,więcjeneutralizuje,uzasadniając,
żeintencjąbyłnp.żart,czyjegodziałaniebyłoDniechcące”.
Biorącpoduwagęzasygnalizowanekwestie,mającezastosowanieszcze-
gólniewodniesieniudodzieciimłodzieży,przywołamstanowiskoaustralij-
skiegobadacza–KenaRigby’ego.Analizujeon,coprawda,rodzajebullyingu,
alewzwiązkuztym,żeintencjadziałaniajestpodstawowymelementemtego
10
Dysonanspoznawczypoleganawystąpieniustanunieprzyjemnegonapięciapsychicz-
nego,którepojawiasięudanejosobywtedy,gdyjednocześniewystępujądwaelementypo-
znawcze(np.myśliisądy),któresąniezgodnezesobą.Dysonansmożepojawićsiętakże
wówczas,gdyzachowaniajednostkiniesązgodnezpostawami.Standysonansuwywołuje
napięciemotywacyjne,azatemizwiązaneznimzabiegi,mającenaceluzredukowanielub
złagodzenienapięcia(por.Wojciszke,2014,s.196–197).
