Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OtożsamościEuropyŚrodkowej
17
cywilizacyjnyarchetypzłożonej,europejskiejjedności.Jużwówczaszaczęłysięteż
wykształcaćnakanonicznychobszarachRzymuiKonstantynopolaregionalneod-
rębności,któredoprowadziłyzczasemdowewnętrznegozróżnicowaniasięobu
kręgówkulturowych,coostateczniezadecydowałoo„patchworkowym”charakte-
rzeeuropejskiejcywilizacji.Archetypicznątęwłaściwośćtraktowaćwięcnależyjako
niezbywalnącechęwspólnotyzamieszkującychkontynentludówinarodów.
Zróżnicowaniaoweprzesądzająexdefnitioneobłędnościtezy,którazasadza-
jącsięnaantycznejichrześcijańskiejtożsamościEuropy,całkowicieignorujejej
wewnętrznepodziały,widząchomogenicznąjednośćcałejeuropejskiejcywili-
zacji.Najczęściejowepowierzchowneizniewiedzywynikająceopinieusłyszeć
możnazustmieszkańcówinnychkontynentów,szczególnieAzjatów,którzypo-
strzegająEuropęzoddali,napodobieństwopublicznościoglądającejobrazzod-
ległejizasadniczozłudnejperspektywy.Pozwalaonawprawdzieuchwycićjego
ogólnykontur,uniemożliwiajednakrozeznaniesubtelnychszczegółówstanowią-
cychoistociekompozycji.Tymczasemspecyficznaeuropejskajednośćwwielości
niepomiernieróżnisięodwspólnotowegodoświadczenianaprzykładAmeryki
PółnocnejczyAustralii,którenależącdotejsamejzachodniejcywilizacji,uformo-
wałysięwszelakowzupełnieinnychwarunkachikontekstachdziejowych.
ZdrugiejstronyrównieniewłaściwejestpostrzeganieEuropytylkojakomo-
zaikizłożonejzodrębnychnarodów,języków,kulturihistorycznychtradycji.Takie
przekonanieczęstoreprezentująsamiEuropejczycy,uważający,żekażdezpaństw
nakontynenciejestzasadniczoinneizupełnieróżnisięodpozostałych,historycz-
nieukształtowanychkrajów.Przypominająonizkoleiwidzówoglądającychobraz
zbardzobliska,którzydostrzegająwprawdziepojedynczeszczegóły,leczniesą
wstanieobjąćwzrokiemcałości.Wrezultaciesilnepoczucietożsamościnarodo-
wejutrudniaimidentyfikacjęzEuropąjakowspólnotąwszystkichtworzącychje
państw,jakiprzeszkadzawwytworzeniusięjednolitejtożsamościnawetwobrę-
biekrajówsamejUniiEuropejskiej.
WrzeczywistościEuropajestzarównomozaiką,jakispecyficznąjednolitą
całością,któremożnaporównaćdożywegoorganizmuzłożonegozwieluczęści.
Widaćtojednakdopiero,gdyprzyjmiesięinnypunktwidzeniaiodrzucizarów-
noglobalną,jakilokalnąperspektywę.Ujawniająsięwtedyregionalnepodzia-
ły,wynikającezodrębnościgruppokrewnychpaństw,którewięcejłączyzesobą,
niżdzieli.Tworząoneregionalnewspólnoty,znacznieróżniącesięodpodobnych
grupkrajówwinnychczęściachkontynentu16.
16KształtowaniesięEuropyregionówomawiaA.Podraza,WielkieregionyhistorycznewEuro-
pie.Pojęcieiprzydatnośćbadawcza,„SprawozdaniazposiedzeńKomisjiNaukowychPAN,Od-
działwKrakowie”,t.XXIII/2,Kraków1981;tenżeWielkieregionyhistoryczneEuropyagranice
