Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DanutaDąbrowska
jakbysytuujesiępozanią.Zjednejstronypiszeonruchawce”
,zdrugiejzaśokre-
ślenienhistorycznachwila”opatrujeironicznym,dystansującymsięodksiążko-
wychokreśleńcudzysłowem.Jegoperspektywazmieniasięjednakbardzoszybko,
wdalszychpartiachdziennikamówijużwyłącznieopowstaniu,czegokonse-
kwencjąjestsposóbopisuiporządkowaniawydarzeń,którychstajesięuczestni-
kiem.Wrazzezmianąnazwypojawiasiębowiemwświadomościpewienogól-
nyschemat,wiedzaotym,czymjestpowstanieijakierolenależywnimprzyjąć.
Widaćtochoćbywrefleksjizapisanejjuż2sierpnia:nPopołudniugrałemzmło-
dzieżąwkartywschronie.MłodyŁ[opieński]powinienbybyćgdzieindziej.Jak
ontogodzizeswoimsumienieminiewstydzisięprzyładnejpannie?”Idalej,
poddatą4sierpnia:nS[molarski]usprawiedliwiamłodegoŁ[opieńskiego]:on
późniejbędziebrałudział;doatakunaWarszawęużytoludzispecjalniewyszko-
lonychdowalkulicznych”3.
nRuchawka”nienakładanamłodzieżobowiązkuuczestnictwa,jestczymś
chwilowym,rodzajemmałoznaczącejawantury.Powstaniewiążesięzobowiąz-
kiempatriotycznym,któregozaniechanie,anadodatekgrawkartywschronie,
groziostracyzmem,wstydem,deprecjonujewoczachinnych,podważamęskość4.
Obateprzykłady,wybranezbardzowielupodobnychodnoszącychsiędoróż-
nychokresównaszejhistorii,dobitniewskazująnaistotneznaczeniejęzykaispo-
sobuopowiadanianietylkodlainterpretacjiwydarzeń,aletakżedlarodzajuich
przeżywaniajednostkowegoizbiorowego.Pisarze,autorzywspomnieńidzien-
ników,publicyściorazbadaczezarównoliteratury,jakizjawiskspołecznychod
dawnastawiająpytanienietylkoinietyleoto,conależyopowiedzieć,ileprzede
wszystkim-jakmówićodoświadczeniachhistorii.Problemjęzykajestjednak
wtórnyniejakowobecnadrzędnejkategorii,jakąjestnarracja,nacozwracają
uwagęwspółcześnibadaczespodznakunarratywizmuinowegohistoryzmu.Do
ichustaleńbędęsiętutajodwoływać,jużtytułmojegoartykułusugerujebowiem
głównąjegotezę,którąmożnabyzawrzećwprzekonaniu,żeważną-jeślinie
czołową-polskąopowieściąohistoriijestopowieśćpowstańcza.
3
Ibidem,s.63,65.
4
Dowodzitegotakżenp.dyskusjawokółPamiętnikazpowstaniawarszawskiegoMironaBiałoszew-
skiego.VideM.Janion,Wojnaiforma,[w:]Literaturawobecwojnyiokupacji,podred.M.Gło-
wińskiego,J.Sławińskiego,Warszawa1976.Przedrukw:M.Janion,Płaczgenerała.Esejeowojnie,
Warszawa1998.
8
