Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
Własnośćprywatnawnowychkonstytucjach
69
z29marca1920roku.Brzmion:DWywłaszczeniejestdopuszczalnetylko
napodstawieustawyizawynagrodzeniem,oileustawąniepo-
stanowionolubniezostaniepostanowionewprzyszłości,żewy-
nagrodzenieniemabyćdane”.Niemammożnościstwier-
dzeniategodokumentami,nasuwamisięjednakpodejrzenie,żemotywy
ustawodawcówniemieckichiczeskichwstosunkudotychpostanowień
niebyłyidentyczne.Koncepcjaniemieckawydajesięnatchnionawwyż-
szymstopniumodernizmemsocjalno-ekonomicznym,formułaczeskapo-
wstała,przypuszczam,podznacznymwpływempobudekpolitycznych15.
Tęhipotezępopierafaktodrębnego–aniżeliwłasnościprywatnej–trak-
towaniawkonstytucjiniemieckiejwłasnościDkrajów,gminizwiązków
użytecznościpublicznej”(art.153),którymniewolnoodmówićodszko-
dowania.Rozróżnieniategokonstytucjaczesko-słowackaniewprowadza.
Toteżtobardzoradykalnepostawieniesprawyodszkodowanianiezga-
dzasięzeskromnympozatymprogramemprzebudowyprawawłasności
winnychpostanowieniachtejkonstytucji.Gdzieindziejbowiemniewy-
biegaonanawettakdalekojakpolska.
Paragraf108postanawia,żeDkażdyobywatelczechosłowackimoże
(ł)wjakimkolwiekmiejscuRzplitejCzechosłowackiej(ł)nabywać
nieruchomości”,czegowobecnaszegosystemuquasi-koncesjinie
możnażadnąmiarąpowiedziećokażdymobywateluPolski16.Punkt1
§108KCz-Słpostanawia,podobniejakart.99KPiart.151KN,żeDusta-
watylkomożeograniczyćprawowłasności”–nierozwijajednakszerzej
tegopostanowienia.
Ciekawespostrzeżenie,zktóregownioskowaćbymożnamożeosil-
niejszymwJugosławiianiżeliwNiemczechiCzechosłowacjipoczuciu
Dstaroświeckiej”sprawiedliwości(amożetylkoowiększejszczerości
politycznejkonstytucjijugosłowiańskiej17),nasuwasięprzyzestawieniu
omówionychartykułówkonstytucjiniemieckiejikonstytucjiczesko-sło-
wackiejzzasadniczymdlaprawawłasnościKrólestwaSHS[Królestwa
Serbów,ChorwatówiSłoweńców–przyp.wyd.]art.37jegokonstytucji
z28lipca1921.Jeston,zpewnymiprzestawieniami,dosłownymniemal
powtórzeniemart.151KN.Niewprowadzonodońjednakżeustępuzo-
stawiającegofurtkęwywłaszczeniubezodszkodowania,tj.ustępu,który
łączyłwłaśnierozbieżnezresztąpostanowieniakonstytucjiczeskiejinie-
mieckiej.Odwrotnie,Dodpowiednieodszkodowanie”zapewnionojasno
15DLaconstitutionn’apasétéélaboréeavecl’aidedenosressortissantsallemands
etmadjars,lesfrontièresdelaRépubliquen’étantpasencorefixées”[DWopracowaniu
konstytucjinieuczestniczyliobywatelenarodowościniemieckiejiwęgierskiej,gdyż
granicerepublikiniezostałyjeszczewytyczone”](LaconstitutionTch.-Slovaque,In-
troduction,J.HoetzeliV.Joachim,s.5).
16
Liczonosięztymwidoczniewart.101naszejKonstytucji,gdziewmyśltrady-
cjiprawapublicznegobyłobymiejscenatenprzepis–gdziegozaśnieumieszczono.
17
Patrzniżej.
