Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
RogerBacon,Dziełowiększe
wyjaśniaAugustynwtraktacieOnaucechrześcijańskiej,wksiędzedrugiej,dającjako
przykładsłowaChrystusaPanamówiącego:»Bądźcieroztropnymijakwęże,
aprostymijakgołębie»16.TymstwierdzeniemchciałPan,abynapodobieństwo
wężywystawiającychcałesweciałodlaobrony,wszyscyapostołowieimężowie
apostolscy,oddaliswojągłowęzaChrystusaizaswojąwiarę.ZtegopowoduPismo
świętemówiocałymstworzeniu,wymieniającalboposzczególnerzeczy,alboim
podobne,odnoszącsiędotegowszystkiegoalboogólnie,alboszczegółowo,itopo-
cząwszyodnajwyższychniebiosażpokrańceziemi,abyśmyzrozumieli,żetakjak
BóguczyniłstworzeniaiPismoświęte,podobniezgodniezJegowoląpomieszczo-
nesąonewPiśmieświętymdlazrozumieniajegosensudosłownegoiduchowego.
Jednakprzecieżcelemcałejfilozofiijestpoznanieiwyjaśnienienaturrzeczyiich
właściwości,dlategoteżcałatreśćfilozofiizawartajestwświętychksięgach;ajest
tojaknajbardziejwidocznewtym,żePismoświęteznaczniepewniej,lepiej
izwiększąprawdąprzedstawiastworzenia,niżzdołatouczynićwszelkapracafi-
lozofów.Coobecniepotwierdzanejestwnieskończonysposóbnaprzykładach
czerpanychznaukiotęczy.FilozofArystotelessprowadzanasnamanowceswy-
miniejasnymiwypowiedziamidotegostopnia,żeniepotrafimyzjegowypowie-
dzizrozumiećczegokolwiek,coodnośnietegozagadnieniazasługujenapoznanie.
Niedziwinas,żeAwicennajakoksiążęiwódzfilozofówwyznajewtrzeciejksiędze
Meteorologii17,wswymkomentarzudorozdziałuArystotelesaotęczy,żenie
pojmujejejnatury.Abyłotakdlatego,żefilozofowienieznaliprzyczynycelowej
tęczy,zaśnieznająccelu,nieznalirównieżtego,cosłużycelowi;albowiemcel
wyznaczakoniecznośćtego,coskierowanejestdocelu,jakmówiotymArysto-
teleswdrugiejksiędzeFizyki18.Przyczynązaścelowątęczyjestrozpraszaniewilgoci
wodnej,jaktowynikazKsięgiRodzaju19.Stądzawsze,gdyukazujesiętęcza,mamy
doczynieniazrozpraszaniemchmurnaniezliczonekropelkitak,abywilgoćwody
wchłoniętazostałazarównoprzezpowietrze,jakiprzezmorzeiziemię,gdyżjedna
częśćtęczykończysięwsferzewody,[adruga]wsferzeziemi.Rozpraszaniezaś
wodymożedokonywaćsięnieprzeztęczę,tylkopoprzezpromieniesłońcatęczę
sprawiające.Albowiemprzezróżneodchyleniaizałamaniazbierająsięniezliczone
promienieiskupieniepromienijestprzyczynąrozbiciaiwchłanianiawód,stądtęcza
tworzysięprzezwielorakieodchylenia.Promieniebowiemmogąsięskupiaćtylko
poprzezodchyleniaizałamania,cowyjaśnimypóźniej.ZPismaświętego,miano-
16Mt10,16:»Otojawasposyłamjakoowcemiędzywilki;bądźciewięcroztropnijakowęże,
aprościjakogołębie».
17Zob.Arystoteles,MeteorologikaIII,2,371b,dz.cyt.,s.60.
18»Jeżelijakiśproceszawierawsobiecel,wówczasto,cozachodzinajpierw,jakito,copotem,
urzeczywistniasięzewzględunatencel»,Arystoteles,FizykaII,8,199a,dz.cyt.,s.60.
19Rodz9,13-17:»Łukmójpołożęnaobłokachibędzieznakiemprzymierzamiędzymnąamiędzy
ziemią...».Wpolskimprzekładziejest»Łuk»-arcus.
