Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dźwigaćsiętrzebazawszeiwalczyćciągle.Wybórpublicystyki...
ciemwspółpracyznNowąGazetą”,będącąwówczasorganemugrupowańliberal-
no-demokratycznych27,WalewskawartykuleBezpartyjniiponadpartyjnipisała:
nBezpartyjną”możnanazwaćtęślepą,drógicelówswoichnieświadomąmasę,któ-
rąrządzimechanicznasiłaprzypadku;nbezpartyjnym”jestwidz,którydrzemiena
galerii,gdynadarenągrzminawałnica.nSympatyk”tego,tamtegostronnictwajuż
niejestowągalaretowatąamebą,któraprzelewasięnaprawolublewo,wmiarę
kierunkupochylenia.Sympatyk,jakżołnierz-ochotnik,nadstawiapierśzaarmię,
obokktórejidziesamopas.Zmniejszymcokolwieksykiemnienawiści,aniżelire-
gularnyszeregowiec,rzucasięnapartyjnegowroga,alebratemmuniebędzieni-
gdy.Widzibłędytych,obokktórychkroczywpewnymoddaleniu,niemożeza-
bićwsobieostrzakrytycyzmu,alehasłaichtojegohasła,celgłównyjegocelem,
chociażwięcróżnisięcodosposobówiśrodkówdziałania,dusząjestznimi.(...)
TrzystabliskoKółMacierzy,UniwersytetyLudowe,TowarzystwaKursówNauko-
wych,ZwiązkiSamopomocyZawodoweiWspółdzielcze:tonasionaprzyszłych
wielkichplonów.
Strzecjepilnieodzagłady,nadstawiaćpierśzanie,wytężaćwszystkiesiły,byzce-
giełpodmurowaniastrzeliłygmachypotężne,świątyniewiedzy,postępu,pracy,
czymożebyćpługmilszydlaoraczaotęgichrękach,czującymsercuirozum-
nejwoli?(...)
nPonadpartyjni...”toznaczynieślepa,biernamasa,którąrządziprzypadeklub
wódzdorywczy,aleci,cobyliwszędzie,zrozumieliwszystko,przejrzelinawskroś
nędzęzwierzęcejnaturyludzkiej,zapłakalinadniąipragnąjądźwignąćzodmę-
tudzikichżądzdoświtówducha...28.
Wtymkontekścieuzasadnionewydajesiętwierdzenie,żewspółpracaWalew-
skiejzgrupądziałaczyipublicystówskupionychwokółnPrawdy”inNowejGa-
zety”byładlaniejjedynienarzędziemdoosiągnięcianadrzędnegocelu–równo-
uprawnieniakobiet.Zdanietakiepotwierdzająnajbliżsiznajomipisarki,którzy
wewspomnieniachzaznaczali,żepozytywizmWalewskiejmiałzasadniczoinny
wymiar,niżsiępowszechnieuważało:nwiadomebyło,żejej«pozytywizm»–po-
zytywizmswoiściepolski–byłniczyminnym,jakpancerzemobronnymprzeciw
nietolerancji,świętoszkowejobłudzieiduchowemuanalfabetyzmowi”29.
27
A.Paczkowski,PrasacodziennaWarszawywlatach1918–1939,Warszawa1983,s.29.
28
C.Walewska,Bezpartyjniiponadpartyjni,nTygodnikIlustrowany”1906,nr42,s.918.
29
M.Bornstein-Łychowska,C.Walewska,w:C.Walewska,Wwalceorówneprawa...,s.213.
13
