Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Napisaniepodręcznikaedytorstwajestzadaniemtrudnym,oilewogólemożliwym.Zasadysztukiedytorskiej
możnaskodyfikowaćtylkowminimalnymzakresie,ponieważdziełaliterackie,jakwszystkiedziełaartystyczne,
sąniepowtarzalne,azatemedytorpowinienkażdeznichtraktowaćindywidualnie,szukaćrozwiązań,które
wtymkonkretnymprzypadkupozwoląprzygotowaćdowydaniadziełowpostacinajlepiejoddającejintencję
autora.
Wbrewpozoromedytorstwotekstówwspółczesnychnastręczawieluproblemów,tymbardziej,żewciąż
pozostajezaniedbanepodwzględemteoretycznym[1].Dziełaliteraturynajnowszejwymagająodedytora
różnorodnychkompetencjiiokreślonychnawyków,takichjak:znajomośćhistoriinajnowszejułatwiająca
zrozumieniekontekstupowstawaniadziełaisensuzastosowaniakonkretnychrozwiązańtekstowych(wtymgier
zcenzorem),dokładnośćistarannośćwśledzeniuwpływuodbiorudziełanazmianywprowadzanewkolejnych
edycjach,ostrożnośćwpoprawianiuimodernizowaniuinterpunkcjiiortografii,atakżeznajomośćprawa
autorskiego.
Odwielulattrwająintensywnepraceedytorskienadtekstamistaropolskimi[2],którychefektemsąnietylko
wydaniakrytycznedziełztejepoki,lecztakżeożywieniedyskusjioedytorstwienaukowym.Niestety
wodniesieniudoliteraturywspółczesnejnictakiegoniemamiejsca,mimożemasowowydawanesąutwory
pisarzydwudziestowiecznych.
Wzwiązkuztym,żezawodowozajmujęsięedytorstwemtekstówwspółczesnych,częstoposzukiwałem
publikacjiteoretycznychnatentemat.Docierałemjedyniedoartykułówdotyczącychproblematykiedycji
niektórychutworów,aleksiążkiwprowadzającejwtajnikitejsztukinieznalazłem.Postanowiłemzatem
jąnapisać.Topierwszapróbazebranialicznychdoświadczeńosóbzajmującychsięedycjątekstów
współczesnych,tj.napisanychpookresieMłodejPolski,próba,którątrzebatraktowaćjakopodręczne
kompendiumnowoczesnegoedytorstwa.Wydanedotejporypodręcznikinieobejmujązagadnieńzwiązanych
zrozwojemtechniki.Ichautorzyniezajęlisięproblemamiliteraturywspółczesnejikomputeryzacji,lecz
skoncentrowalisięnadziełachzwcześniejszychepokitypowychdlanichaspektachedytorstwa.
FundamentalnypodręcznikprofesoraKonradaGórskiego[3]poświęconyjestproblemomedytorstwatekstów
dziewiętnastowiecznych(szczególnieMickiewicza).Jegoostatniewydanieukazałosięponadćwierćwiekutemu,
w1978r.NatomiastniedawnowydanypodręcznikprofesoraRomanaLotha[4],niezastąpionydlaedytorówpoezji
przełomuXIXiXXw.,jesttrudnodostępny,aponadtodlaosóbrozpoczynającychstudiaedytorskie
ijednocześnieniespecjalizującychsięwomawianymprzezautoraokresiemożebyćzbytszczegółowy.
Narynkuwydawniczympowstaładotkliwaluka:brakpraktycznegopodręcznikadlaedytorów
przygotowującychwydaniautworównapisanychwXXw.,któryzawierałbyomówieniespecyficznychproblemów
literaturynajnowszej.
CzyMiłoszaiGombrowiczamożnawydawaćtaksamojakMickiewicza?Jakwprzyszłościbędąwyglądały
edycjelistówelektronicznych?Czypracapisarzawedytorzetekstówuniemożliwipoznaniewariantówutworu?
Totylkokilkazwieluszczegółowychpytań,którebędąanalizowanewksiążce.Oczywiścienaprzykładach,
ponieważedytorstwoniejestzbioremsztywnychreguł,leczsztuką,którejnajlepiejuczyćsięwpraktyce.
Zuwaginaograniczonąobjętośćksiążkiikoniecznośćrezygnacjizniektórychtematówniezostały
szczegółowoomówionewydaniadramatówiesejów;takżezagadnieniaedycjikorespondencjiidzienników
wymagałybyosobnejpracy.Starałemsięjednakporuszyćjaknajwięcejzagadnień,takabyczytelnikmógł
poznaćtypoweproblemyedycjipolskichutworównapisanychwXXw.,zeszczególnymuwzględnieniempoezji
iprozy.
Podręcznikmapomócczytelnikowiwwykształceniuumiejętnościnaukowejedycjitekstówliterackich
inaukowych–zarównodoboruodpowiedniejpodstawywydania,jakisposobuopracowaniatekstudoedycji.
Wposzczególnychrozdziałachzaprezentowałemróżnemodelepostępowaniaztekstem,którychpoznanie
pozwolinabraćnawykusamodzielnegokrytycznegomyślenia,niezbędnegowpracyedytora;stądteż
nieuniknionepowtórzenia.
Poszczególnerozdziałydotycząróżnychaspektówpracyedytorazwiązanychzrodzajemwydawanegoutworu,
dlategomożnajeczytaćniezależnieodsiebie.Wmiejscupierwszegowystąpieniawksiążceterminów,
wyróżnionychpogrubionączcionką,znajdująsięichdefinicje.Jednocześnienakońcutomuczytelnikmado
dyspozycjiindeksterminów,dziękiktóremuszybkomożeodnaleźćpotrzebnądefinicję.
Takisposóbułożeniatreściwkompendiumwynikazjegopraktycznegocharakteruiumożliwiazarówno
zdobyciepodstawowejwiedzyoedytorstwiewspółczesnychtekstów,jakidotarciedoinformacjipotrzebnych
dorozstrzyg​nięciakonkretnegoproblemu.
Nakoniecdziękujęwszystkimosobom,któreprzyczyniłysiędopowstaniatejksiążki.
Bezpomocy,cierpliwościiżyczliwościznakomitychedytorówniemógłbymprzedstawićwieluprzykładów
ilustrującychmójwykład.Szczególniemuszępodziękowaćprzynajmniejczteremosobom,którebyłydlamnie
zarazemźródłemedytorskiejwiedzyiautentycznejpasji:JózefowiFertowi–twórcyspecjalizacjiedytorskiej
naKatolickimUniwersytecieLubelskim;PiotrowiKłoczowskiemu–kuratorowiInstytutuDokumentacjiiStudiów
nadLiteraturąPolską,oddziałuMuzeumLiteraturyim.AdamaMickiewiczawWarszawie;HenrykowiCitko
–kierownikowiZakładuRękopisówBibliotekiNarodowej;PawłowiKądzieli–wydawcyiedytorowi,redaktorowi
Biblioteki„Więzi”.
Paniom:MariiLipskiej,RicieGombrowicz,KatarzynieHerbertowejiHalinieŻebrowskiej,atakżedyrektorowi
MuzeumLiteraturyim.AdamaMickiewiczawWarszawieJarosławowiKlejnockiemuorazdyrektorowiBiblioteki