Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Liberalizmineoliberalizmekonomicznywperspektywiehistorycznej
9
Popierwsze,istniejepewiennaturalnyporządekwgospodarce,któryokreśla
pewnezasadyczyteżregułyfunkcjonowaniażyciaekonomicznego.Ideanomo-
tetycznościbyłabliskajużmerkantylistom,którzyjednakowenaturalnereguły
życiagospodarczegoodczytywaliiinterpretowaliraczejwduchu,któryzdzisiej-
szejperspektywyokreślilibyśmymianemantyliberalnego.Wpełniideaporządku
naturalnegoiwynikającychztegokonsekwencjizostałarozwiniętaprzezfizjo-
kratów.Określoneprzezfizjokratówtrzyfilaryporządkunaturalnego,czyliwol-
nośćosobista,wolnośćgospodarczaiposzanowanieprawwłasności,towgruncie
rzeczyfundamenty,naktórychopierasiędodziśgospodarkarynkowa,azarazem
podstawaliberalnegopodejściadofunkcjonowaniagospodarki.
Podrugie,ludzieposługującsięrozumemsąwstaniezrozumiećczyteżodczy-
taćregułyporządkunaturalnego.Taszczególna,azdaniemczęścibardziejwspół-
czesnychliberałówczasemnadmierna(Hayek2004)wiarawpotęgęrozumu,była
pochodnąprzeobrażeńwfilozofiiirozwojuracjonalizmu.Wartotakżeprzypo-
mnieć,żewramachkartezjuszowskichkoncepcjiracjonalistycznychważnąrolę
odgrywałamatematykajakoswoistywzorzecdlacałejnauki.Toprzypomnienie
jestistotnezpunktuwidzeniachociażbydzisiejszychsporóworolęmatematyki
wekonomii,oczymbędziejeszczemowawdalszejczęściartykułu.
Szczególnąrolęwodczytywaniuregułporządkunaturalnegowsferzegospo-
darczejodgrywaćpowinniekonomiściitejwłaśnienazwyużywaliwstosunkudo
siebiefizjokraci,którzyostatecznieprzeszlijednakdohistoriipodnazwązaczerp-
niętąztytułuzbioruichpracnadanegoprzezwydawcę.Cojednakbardzoistot-
neioczymsięczęstozapomina,nawetprawidłoweodczytanieiokreśleniena
gruncienaukiregułżyciagospodarczegoniemusibyćtożsamezprawidłowością
iskutecznościąpodejmowanychdziałańwpraktyceekonomicznejnacopierwszy
zwróciłuwagęWilliamNassauSenior.Niemożnawięckażdegoniepowodzenia
wsferzenp.politykimakroekonomicznejtłumaczyćbłędnościąprzesłanekteore-
tycznychjejprowadzenia.Kwestiatawydajesiębyćszczególnieistotnadziś,gdy
częstobezdostatecznegouzasadnienianaukowegowystępującewpraktycepro-
blemygospodarczesąutożsamianezbankructwemczybłędnościąkonkretnych
teoriiekonomicznych,czywizjiładugospodarczego.Zpunktuwidzeniaobecnych
sporówoekonomięwartotakżeprzypomnieć,żeistotnąrolęwugruntowaniusię
ideiporządkunaturalnegoodegrałamechanikaNewtona.Stopniowotamechani-
stycznawizjazaczęłaprzenikaćnagruntrozważańzobszarugospodarki.
Potrzecie,fundamentemporządkugospodarczegojestwolnośćjednostki.To
właśnietroskaowolnośćstanowiszczególnącechęliberalizmu,któregonazwa
nieprzypadkowowkategoriachsemantycznychjestzbieżnazobecnymwwieluję-
zykachsłowemoznaczającymwolność.Pytanie,którewracaregularniewkontek-
ściedyskusjiorelacjimiędzywolnościąekonomicznąawolnościąosobistą,spro-
wadzasiędotego,czymożliwajest,zwłaszczajakorozwiązaniedługookresowe,
wolnośćekonomicznabezwolnościosobistejlubwwarunkachmocnoograniczo-
nejwolnościjednostki?Pytanietomożnawyrazićinaczejjakoproblemistnienia,
bądźnie,zależnościmiędzywolnymrynkiem(sferaekonomiczna)ademokracją
(sferapolityczna).Dlawieluklasycznychliberałówpytanietojestpytaniemreto-
