Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
20
woda
przestrzeniPiranesiego,choćmożeniedasięwykluczyćitego,żespływrzeką,októ-
rejfrancuskaczytelniczkanotuje:L’Evres’yrévèleêtreunterritoireenmargedu
cadastre,propiceàunerêveriesilencieuse,etfaisantfaceàmilleportesouvertes
surlepassé.|Evrezdajesiębyćrzekągdzieśnaobrzeżachmapy,życzliwacichemu
marzeniuiskierowanakutysiącomdrzwiotwartychnaprzeszłość30,jestczymśta-
kimwłaśnie,botakimiałbyćwzamiarzeirealizacji–imaginacyjnymbarokowym,
anawetrokokowymnagromadzeniem,płynnościąlinii,rzeczyiasocjacji,świętem
asymetriiipoddanąrygorowiswobodykompozycją.
BZnurtemEvrewpływałosięwrewiryniedostępnedlaświata;tylkołódźbyła
kluczem,otwierającymprzejście”31.Askorobyłytoinależydomniemywać,żesą
nadalrewiraminiedostępnymidlaświata,wypadałobywiedzieć:ojakichrewirach
iświatachmyślinarrator/autor–świecieontycznym,dostępnymzmysłowemu,
rozumowemu,anawetduchowemupoznaniu,czyraczejoświeciewykreowanym
przezwyobraźnię,więcpoetyckim,literackim.Wiedząc,iżobydwateświatynie-
ustanniesplatająsięzesobąiprzenikają,wolnojednakzakładać,żewtymszczegól-
nymprzypadkudominującarolaprzypadawspomnieniuświatówwyobrażonych,do
którychczłowiekowinałodziBtylkowodaotwieraładrogę”,albowiem:BWszystkie
nieomalobrzędyinicjacyjne,choćbyichobiektbyłnajskromniejszy,zawierają
wsobieprzejścieprzezciemnykorytarz,takżepodczaswycieczkipoEvrejestpe-
wienniemiłymoment,gdyuwagasięodwraca,aspojrzeniestajesięmniejczujne.
Rzekazacieśniasięiprzyspiesza;roślinywodne,nawetnabrzeżnetrzciny,nachwi-
lęznikają.”[BW,75,passim].AlegdywreszciekolejnyBzakrętEvreodsłaniasyl-
wetkęzamku”,czytelnikjużwie,żeczegosiędomyślałzróżnychaluzjinarratora,
terazjużwrazznimwpływadokrólestwaimaginacji,którymprzezmoment
władaGérarddeNerval–poeta,autorzbiorusonetówLeschimeresatakżetomu
wierszyOdelettes:
[ś]urokjakiznichpłynie,jestnieodparty:ichczuły,wysokitonjestjakdźwiękstaregoklawiszo-
wegoinstrumentu–szpinetu,lubmożeraczejowegoelżbietańskiegowirginału,przesycającegomagią
jedenchociażnajbardziejchybanieodgadnionychobrazówVermeera;obrazu,który–rzekłbyś–cały
wibrujeprzejrzystymtonem,wzbudzonymprzedchwilądotknięciemzawieszonegoteraznadklawiszem
palca.Natowezwanielekkiijasny,choćnocnyjużopar,unosisięzrzekiipłynienadłąkami,jakwsce-
niezSylwii,gdyśpiewaAdrianna[ś]32.
Adriana[ś]głosemświeżymimocnym,zlekkaprzytłumionym,jakzwyklebywagłosdziewcząt
tegokrajumglistego,zaśpiewałajedenzestarychromansów,pełnychmelancholiiimiłości,którezaw-
szeopowiadająonieszczęściachksiężniczki,zamkniętejwwieży[ś].Kiedyśpiewała,cieńpadałodwiel-
kichdrzew,aświatłoksiężycazlewałosięnaniątylko,wyodrębnioną[ś].Zamilkłainiktnieśmiał
przerwaćciszy.Trawnikokryłsięzlekkazgęstniałymwyziewem,roztaczającymbiałekosmykinaszczy-
tachtraw.[ś]Podobnabyła[Adriana]doBeatryczyDanta,którauśmiechasiędopoetybłądzącego
ugranicyświętychprzybytków33.
Jestcoś,cołączyobydwatakbardzoodległeodsiebiewprzestrzeniiczasie,
utworybędącetuobiektemzainteresowania,owedwiemożeniespójnerzeczywis-
tości,tedwieniepozostającewżadnychdosiebieproporcjachrzeki,Rzekęirzecz-
kęBukrańcawododziału”,tymczymścojedosiebieupodabnia,bynierzecidenty-
fkuje,jestichunaocznienie,piktografcznycharakter.Wszczególnym,niecood-
rębnymodpowszechnegoznaczeniutegoterminu:zsyntetyzowanawsłowa,jeśli
niewliteryorazichgrafięrzeczywistośćpostrzeganaprzeznarratorawjejpla-
stycznych,malarskichidźwiękowychchoćbyaspektachjestnakładananado-
30Por.http://www.paysdelaloire.fr/services-en-ligne/publications/enc[dostęp:10.05.2017].
31J.Gracq,Bliskiewody,s.73.
32Tamże,s.77.
33G.deNerval,Sylwia,w:dz.cyt.,s.110.
21(3/2017)
