Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
MIEJSCEKOBIETYPOLSKIEJWSPOŁECZEŃSTWIE
DOBYZABORÓW
1.1.Ruchyemancypacyjne
XIX-wiecznaprasatraktowałaproblemkobietdwutorowo:zjednejstrony
zastanawianosięnadichroląwspołeczeństwie,cowspółgrałozogólnoświatowymi
tendencjamiemancypacyjnymi,zdrugiejomawianospecyficznepołożenieizadania
Polek.Zadanienarodowewydawałosięzpowodówpolitycznychważniejszeniżsam
programemancypacjibyłaonaraczejnarzędziemniżcelem.
Obecnośćkobietwżyciukulturalnym,społecznyminarodowymzaznaczała
sięwtymczasiecorazwyraźniej1.Włączałysiędoniegokobietyzszerszych
kręgówspołecznych,najpóźniejześrodowiskchłopskich.Tworzyłykobieceorgani-
zacje,kreującwłasnyświat,wktórymmogływpełnirozwijaćswojemożliwości
italenty2.
WiekXIXtodlaPolskiokresszczególny.Rozbiorydoprowadziłydozrujnowa-
niapodstawżyciaspołeczno-ekonomicznegoikulturalnegoorazosłabieniapoczucia
odrębnościwspólnotynarodowej.Wkażdymzzaborówprzypomocyróżnorodnych
metodiśrodkówzmierzanodopodważaniafundamentówpolskości.Zbiegiemcza-
suwykształciłysięwśrodowiskachpolskichzachowaniabędącereakcjąnazaist-
niałąsytuację.Niektórzyprzyjmowalipostawęlojalistyczną,pozwalającązacenę
posłuszeństwawobecrosyjskiego,niemieckiegoczyaustriackiegomonarchyutrzy-
maćdotychczasowąpozycjęspołeczną,anawetrozwijaćkarierę.Innipozostali
zaborcomniechętniijakmogliprzeciwstawialisięichpolityce.
Działaniaopozycyjneiruchypostępowebyłyaktywniewspieraneprzezkobiety,
awychowaniepatriotycznemłodegopokoleniastałosięjednymzgłównychzadań
rodziny.Towniejinicjowanodziałaniakulturalne,oświatowe,społeczneipoli-
tyczne,podejmowanewbrewzaborcomiprzeciwnim.Tymsamymkobietymogły
braćudziałwżyciupublicznym,nieopuszczającwłasnegodomuiśrodowiska.Te
właśnieprzemianydoprowadziłydorzeczywistejemancypacjikobietwPolsce.
1M.Ilnicka,Grzechyekonomiczne,Bl1885,nr4,s.25.
2M.Nietyksza,KobietywruchuoświatowymKrólestwaPolskiegonaprzełomiewieków,[w:]
KobietaiedukacjanaziemiachpolskichwXIXiXXwieku,podred.A.ŻarnowskiejiA.Szwarca,
t.2,cz.2,Warszawa1992,s.98.