Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Wprowadzenie
niemgospodarkiwcałościcelompolitycznym.Odzapewnieniaelicie
partiikomunistycznychsamodzielnegoiniekontrolowanegosprawowa-
niawładzypoupowszechnienieustrojukomunistycznegoizapewnienie
ZSRRimperialnejpozycjiwówczesnymświecie.Ztegoteżwzględuwła-
dzacentralnawkażdympaństwiem.in.określałapoziompłacisystem
rozdziałuczynnikówprodukcji,decydowałaktoiwjakiejilościotrzyma
produktypracyspołeczeństwa.
Przezprzeszłosześćdziesiątlatgospodarkanakazowafunkcjonowała
wsamymZSRR,niewielekrócejwpaństwachpozostającychwbezpo-
średniejzależnościodMoskwy(satelitach)1.Najwcześniej,czyliwlatach
dwudziestychXXw.,wprowadzonogospodarkęnakazowąwMongolii;
poIIwojnieświatowejzostałaonanarzuconakrajomblokusocjalistycz-
nego:Bułgarii,Czechosłowacji,KoreiPółnocnej,NiemieckiejRepublice
Demokratycznej,PolskiejRzeczpospolitejLudowej,RumuniiorazWę-
gromczyAlbanii.Wieleelementówgospodarkinakazowejwprowadzi-
łaniezależnawpewnymstopniuodZSRRJugosławia.Wdużejmierze
zwłasnejwoligospodarkęnakazowąwybrałym.in.WietnamPółnoc-
ny,KoreaPółnocna,ChińskaRepublikaLudowa,KubaczyKambodża.
Wprowadzonojąrównieżwpaństwachrozwijającychsię,któredostały
siępodsowieckiewpływy,m.in.wAfganistanie,Angoli,Etiopii,Jemenie
Południowym,wLaosieiMozambiku.Ponieważopierałasięonawdużej
mierzenapaństwowejwłasnościziemiikapitału,towprowadzeniegospo-
darkinakazowejwiązałosięzpozbawieniemprawwłasnościdużejczęści
społeczeństwaipowstaniemlicznychmonopolipaństwowych.Pieniądz
nieposiadałswojejekonomicznejfunkcji-niestanowiłuniwersalnego
ekwiwalentudóbr-koniecznebyłododatkoweposiadanieprzydziału,
talonulubkartki,adobrakonsumpcyjnepodlegałyreglamentacji.
FaktycznystangospodarkiZSRRijejsatelitówbyłprzezlatamasko-
wanyfałszowanymistatystykami.Niemniejjednakdziśpowszechniewia-
domo,iżzrokunarokkondycjaekonomicznakrajówkomunistycznych
pogarszałasię,atużprzedkońcemzimnejwojnyprzedstawiałasiętragicz-
nie.Brakowałonieomalwszystkiego-odpodstawowychartykułówspo-
żywczychpomieszkania.Prywatnąprzedsiębiorczośćograniczałszereg
zakazówinakazów.Szerzyłosięmarnotrawstwo,korupcjainiekompe-
1Zob.J.Holzer,Europazimnejwojny,Kraków2012,s.435-456.
