Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
NailejednaktekstyYakumoKoizumiegosą„japońskie”,anailekon-
struują,estetyzują,stylizują„japońskość”(mamnamyśliunierucho-
mienieObcegowkostiumie),jakodcisnęłosięnanichpochodzenie
autora?Jakiemakonsekwencjedla„japońskości”filmuKobayashiego
jegoskomplikowanyliterackirodowód?Pomijającnawetproblem„toż-
samościdziełasztuki”(iniepatrzącwprzepaść,którąjestproblem
odbiorutegodzieła),pojawiasięzagadnieniegranicmiędzyestetyką
aestetyzacją,pytanieogranicemiędzyatrakcyjnieopakowanymto-
waremadziełem15.
Czyniem.in.estetyzacjąreagowanonaobcośćJaponiizarazpo
otwarciusiętegopaństwanaZachód?PierreLoti(czyliJulienViaud,
1850–1923),któryjakooficermarynarkifrancuskiejpodróżowałpo
krajachAfryki,Azjiijestdziś„klasykiempowieścipodróżniczej”,był
dwukrotniewJaponii–w1885i1900roku.Wrażeniazwyprawopi-
sałwkilkupowieściach,zktórychtrzydotyczą„KrajuWschodzącego
Słońca”–
MadameChrysantème
(
PaniChryzantema
,1887),
Japo-
neriesd’Automne
(
JesiennaJaponia
,1889)i
LaTroisièmeJeunessede
MadamePrune
(
TrzeciamłodośćpaniŚliwy
,1905).Każdyztychutwo-
rówopisujeprzygodybohatera–cudzoziemcawzetknięciuzjapońską
rzeczywistościąkońcaXIXwieku.
20
Japoniatoniewątpliwiekrajzmałymikratowymidomkamioszero-
kich,powyginanych,czarnychdachach,zpagodamiisklepikami
zprzedziwacznymtowarem,malowanymipapierowymilatarniami,
15KiedyparęlattemurozmawiałamzKazuoIshiguro,brytyjskimpisarzem
japońskiegopochodzenia,wydawałsięniecozdziwionypytaniamioJaponię
iswojezniązwiązki.„Kaleczęjapoński,pierwszyrazpojechałemdoojczyzny
rodzicówjakotrzydziestolatek”,mówił.Ajednakkrytycyzachwycająsięeleganc-
kimstylemjegoprozy,zupełniejakumistrzaJun’ichiro
-Tanizakiego,analizują
związkiztwórczościąKo
-bo
-Abe(naktóregopisaniemiałasilnywpływeuropejska
tradycjaliteracka).Ichybajesttucośnarzeczy.Bocojestjapońskie,acobrytyj-
skiewjegopisaniu,trudnorozwikłać.„LiteraturanaŚwiecie”z2002roku,po-
święconaJaponii,wktórejznalazłysięm.in.opowiadaniawspółczesnychjapoń-
skichpisarzy,pokazujefascynującągrę,spór,aleikorespondencjęmiędzytrady-
cjamiliterackimi,estetycznymiWschoduiZachodu.Dajmynatopapieżjapoń-
skości,YukioMishima,którywdrugiejpołowieXXwiekuumierałjaksamuraj
(jego
Śmierćwśrodkulata
znalazłasięw„Literaturze...”),wykształconynaZa-
chodzie,budowałswojeopowiadania,jakpodkreślająkrytycy,wsposóbzgruntu
japońskiejliteraturzeobcy.Pytanieotożsamośćkulturowąartystyijegodzieła,na
które,jaksięokazuje,niemaprostej,jednoznacznejodpowiedzi,jestdzisiajbar-
dzoaktualne.Iciekawe–chybanietylkodlakrytykówliterackichborykającychsię
ztwórczościąnp.głośnegoostatniopisarzaHideoLeviego,rodowitegoAmeryka-
ninapiszącegopojapońsku,czyYokoTawady,JaponkizHamburga.
