Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Budowaifunkcjeelementówczynnychibiernychstawów
Wmiejscachdziałaniabodźcaszkodliwegoneurotransmiterywywołujązmiany
właściwościiwrażliwości(nadwrażliwość)zarównowobwodowychzakończeniach
nerwowych(sensytyzacjaobwodowa),jakiwośrodkowymukładzienerwowym
(sensytyzacjaośrodkowa).Neurotransmiteryalbobezpośrednioaktywująnocycep-
tory,albouwrażliwiająje,obniżającprógpobudliwości.
Doneurotransmiterówdziałającychbezpośrednionareceptory,tzw.obwodowych
mediatorówbólu,zaliczasię:aminybiogenne,acetylocholinę(Ach),dopaminę,hi-
staminę(H),VIP(vasoactiveintestinalpeptide),substancjęP(SP),CGRP(Calcito-
ninGeneRelatedPeptide).Bezpośrednionareceptorydziałająrównieżjonypota-
soweiadenozynotrifosforan(ATP),uwalnianezkomórekpodwpływemdziałania
czynnikaszkodliwego,atakżetlenekazotu(NO).Niektóremediatorybóluzaliczane
domediatorówzapaleniabezpośrednionieaktywująnocyceptorów,aledziałająpo-
średnio-obniżająprógpobudliwości.Zaliczasiędonich:prostaglandyny,czyn-
nikaktywującypłytki(plateletactivatingfactor-PAF)syntetyzowanyprzezpłytki
krwiicytokiny.Docytokinprozapalnych,bólotwórczychnależyprzedewszystkim
interleukina1(IL-1),TNF-alfa(tumornecrosisfactor)orazczynnikwzrostunerwów
(nervegrowthfactor-NGF).
Opróczsubstancjipobudzającychukładnerwowydotransmisjibóluworgani-
zmieczłowiekaznajdująsięneurotransmiteryhamująceból.Należądonich:kwas
gamma-aminomasłowy(GABA),glicyna,endogenneopioidy:endorfiny(alfa,beta
igamma),enkefaliny,dynorfiny,CRF(corticotropinreleasingfactor).Neurotran-
smiterywzależnościodokolicznościimiejscadziałaniamogąpobudzaćbądź
hamowaćból.Zaliczasiędonich:serotoninę,hydroksytryptaminę(5-HT
5)inor-
adrenalinę(NA).
Drogabólowaskładasięztrzechneuronów,wktórychzachodzączteryfazyprze-
twarzaniainformacjibólowej:transdukcja,transmisja,modulacjaipercepcja.
Pierwszyneurontworząkomórkizwojówmiędzykręgowych(dorsalrootganglion
-DRG)iichwłóknanerwowe.GałąźobwodowakomórekDRGjestpoczątkiem
pierwszegoneuronudrógwstępujących.Znajdującesięnajejpoczątkureceptorybó-
lowe(nocyceptory)pochodzązniemielinowychwłókienCimielinowychwłókien
typuA-delta.Obserwujesięrównieżwłóknazwiązaneznocyceptoraminieaktyw-
nymi,tzw.uśpionymi,wktórychnaglemożesiępojawiaćaktywnośćspoczynkowa
lubktórezaczynająreagowaćnabodźcewcześniejignorowane.
NiemielinowewłóknaCbiorąudziałwtransmisjibólu,przewodzącbodźceonis-
kiejczęstotliwościzszybkościąod0,5do2m/s.Podrażnieniereceptorówwywołuje
bólpowstającyzpewnymopóźnieniemwstosunkudozadziałaniabodźca,który
trwadłużejniżjegoprzyczyna.Bóljestrozlany,tępy,trudnydojednoznacznego
zlokalizowania.
MielinowymiwłóknamiA-delta(główniemechanoceptoryoróżnymprogupobu-
dliwości)sąprzekazywanedordzeniakręgowegobodźceowysokiejczęstotliwości
zszybkościąod4do30m/s.Podrażnienietychreceptorówpowodujepowstanietzw.
bóluszybkiego.Jestonostry,kłujący,łatwydozlokalizowania.
WłóknaA-deltaiC(70%)przesyłająinformacjębólowąprzezzwójmiędzykrę-
gowy(DRG)-macierzysteciałokomórkipierwszegoneuronu-dorogówtylnych
rdzeniakręgowego.PozostałaczęśćwłókienC(około30%)wchodzidordzeniaprzez
korzeńprzedni.
