Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Rozdziałi|
Aleteżwtympowrociedoretorykiprzebijajakiśparadoks
wyparciaipowrotu.Retorykawpewnymmomencieprzestałabyć
potrzebna,ponieważprzekształciłasięwdziedzinyszczegółowe,
któreprzejmowałycoraztonowetereny,dotądprzezniązago-
spodarowywane,rozwijającjewrazzrozwijaniemmetodologii
badawczej.Niebezwinysamejretoryki,botoonatraciłapowo-
liimpetposzukiwaniaprawdyrozumianejjakoobiektywność
inaukowośćnarzeczpoczątkowoflozofi,późniejnaukszczegó-
łowych.Samazaśretorykapowoliprzekształcałasięwteoriętro-
pówipraktykępięknegomówienia,abyituutracićpolenarzecz
poetykiiteoriiliteratury.
Zainteresowanieponowneprzyszło,jaksięwydaje,przedewszyst-
kimodstronyzasadniczej:odteoriiperswazjipotrzebnejnietyle
wepokachindywidualizmu,cowczasachspołeczeństwamaso-
wego,masowejpropagandyitotalnegomarketinguzkonieczno-
ściąkomunikacjizmasowymodbiorcą.Podrugie,zadaniaretory-
kipozostająaktualnewdobierozwojunauki;ituprawdopodobnie
napotykamynakolejnyparadoksodkryciaretorykiprzeznaukę,
którazauważyła,żeto,codotychczasnazywaliśmyformą,jest
wgruncierzeczynaszymsposobemnieujmowania,apojmowania
rzeczywistości,anawetrzeczywistościtejkształtowania.Wspo-
mnijmychoćbyonarratologii,którapokazała,jaknaszepojmo-
wanieiznajomośćdziejówwynikajązesposobuichnarracyjnego
ujęcia,żetonarracjetaknaprawdękształtujeto,co,owszem,wyda-
rzyłosię,aleabymogłofunkcjonowaćwświadomościspołecz-
nej,abymogłoDstaćsięfaktem”,musibyćjakośzakomunikowane,
jakośpodane,jakośDstworzone”przezopowiadaczahistorii.
Refleksjanadretoryką,jużniejakonaddatkiemjęzykowym,
popisem,dekoracją(ornatus),alezasadąjęzyka,retorycznością,
kształtujewspółczesnewidzenieirolęwspółczesnejkomunika-
cjiperswazyjnej.Zainteresowaniekomunikacjąperswazyjnąwjej
pierwotniejszejpostaci1teoriiretorykiiretorycznościpostępuje
dziśzinspiracjiflozofcznych64,lingwistycznychiliteracko-kry-
tycznych.Jesttotendencjanietylkodozainteresowaniasięstary-
64Filozofczneinspiracjedlareinterpretacjiretorykijakozasadyreto-
rycznościwjęzykuimyśleniudostrzeżemywpismachHaraldaBlooma,
Stanley’aFisha,HannahArendt,Hansa-GeorgaGadamera,JürgenaHaber-
masaczyHansaBlumenbergaoraznp.MichałaRusinka.Toparadoksalna
rehabilitacjaretorykijakonegatywnegobiegunaPlatońskiejopozycji:flo-
zofajakoumiłowaniemądrościiretorykajakoakceptacjaprzebiegłości;
wiedza(epistēmē)imniemanie(doxa);prawdaioddziaływanie.
