Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
PozycjaPolskiwstrukturze
geologicznejEuropy
GłównerysybudowygeologicznejEuropy
Kontynenteuropejskiwswymdzisiejszymkształcieibudowiepowstawałprzezkil-
kamiliardówlat.Wtymokresietworzyłysięnowefragmentyskorupykontynentalnej
wwynikuprocesówryftogenezyisubdukcji.Nowefragmentykontynentówprzyrastały
stopniowodojużistniejących,astareulegałyrozpadowitylkowograniczonymstopniu.
Procesytespowodowały,żedlabudowygeologicznejkontynentucharakterystycznajest
strefowość.Strefowośćtaniejestidealna,gdyżróżnorodneprocesytektonicznedopro-
wadziłydotego,żewmłodszejednostkiwbudowanesąelementyjednostekstarszych.
Topowoduje,żeczęśćzachodniaipołudniowakontynentumabudowęmozaikową.
Możnajednakzauważyćdużąprawidłowośćwrozkładziejednostekróżnegowieku.
Nastrukturęiewolucjęgeologicznąkontynentueuropejskiegowielkiwpływwy-
warłyprocesyzwiązanenajpierwzpowstawaniemsuperkontynentuEuroameryki,po-
temPangei,anastępniezrozpademtegoostatniego(ryc.1).
Złożonahistoriageologicznakontynentudoprowadziładotego,żedzisiajwEuro-
piewyróżniasię6głównychjednostektektonicznychoróżnejhistorii,wiekuibudowie
geologicznej(ryc.2).Należądonich:1)prekambryjskikratonwschodnioeuropejski,
2)kaledonidypółnocnejipółnocno-zachodniejEuropy,3)platformapaleozoicznaza-
chodniejiśrodkowejEuropy,wktórejobrębiespodpokrywyosadowejnapowierzchnię
wynurzająsięstrukturyhercyńskie,aczęściowoikaledońskie,4)paleozoicznapłyta
scytyjskanapołudniowymwschodzie,5)strukturahercyńskaUralu,6)strefafałdowań
alpejskichnapołudniukontynentu.
Kratonwschodnioeuropejski,wykraczającydalekopozawydzielanąpowszech-
nieplatformęwschodnioeuropejskąiniesłusznieznimidentyfikowaną,któregopod-
łożezostałoostatecznieskonsolidowanepodczasprocesówmagmowo-tektonicznych
weoniearchaicznymiproterozoicznym;natympodłożu(fundamenciekrystalicznym)
spoczywająleżącenaogółniemalpłaskoskałyosadoweodneoproterozoikupoholocen
(pokrywaosadowakratonu).Platformawschodnioeuropejskazajmujetylkofragment
kratonu,którysięganapółnocyażpostokkontynentalnyMorzaNorweskiego,wy-
stępującwpodłożuskandynawskichkaledonidów.Tylkolokalniepokrywaosadowa
13
