Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lądzie.WedługMahanawzajemnawalkawielkichpaństwoprzewagęnaświeciejest
czymśnieuniknionym,astanpokojutotylkokrótkaprzerwapomiędzywojnami
zaborczymi92.
Naukowiectenwswojejgłównejpracypt.Wpływpotęgimorskiejnahistorię
1660-1783
93
uznawał,żepodstawądobrobytupaństwajestpotęgamorskazsilnąflotą
wojenną.Historiastanowiładlaniegoważnyczynnik,którynależydobrzepoznać,
abymóctworzyćprzyszłestrategie.Prężnespołeczeństwomorsko-handlowebyłodla
niegowzoremnajwyższegostopniarozwojucywilizacji,więctenrodzajsiłyprede-
stynowałtakiemocarstwodopanowanianadświatem94.
PodokonaniuanalizydziejówimperiumbrytyjskiegoMahandoszedłdownio-
sku,iżwyjścienamorzezapewniaprzewagęnadsiłamikontynentalnymi95.Uważał,
żeszczególniepaństwaocharakterzewyspiarskimmająnajlepsząlokalizacjęzuwa-
ginałatwyiszybkidostępdomorza,cozwiększaichpredyspozycjedozdobycia
prestiżunaareniemiędzynarodowej96.
DeterminizmgeograficznyMahanaznaczącowpłynąłnapolitykęStanówZjed-
noczonych,czegoskutkiembyłowzmocnieniesiłymorskiejiuzyskanieprzewagi
nadmarynarkąbrytyjską.ZajęcieHawajówprzezStanyZjednoczone(1898)umoż-
liwiłopodjęciepróbyzdobyciakontrolinadPacyfikiem,zaśwyparcieHiszpanii
zKaraibóww1898r.otwarłodrogędoopanowaniaKanałuPanamskiego97.
DziękiposiadaniusiłymorskiejStanyZjednoczonemogłyprzerzucićwlatach
IiIIwojnyświatowejmilionyżołnierzydoEuropy.Wciągukilkulat(1941-1945)
wspólniezWielkąBrytaniąpokonałyflotęniemieckąnaAtlantykuisamodzielnie
japońskąnaPacyfiku.Rozwójmarynarkiwojennejsprawił,żeAmerykaniemogli
konkurowaćzeZwiązkiemRadzieckim.Takistanrzeczyspowodował,iżStanyZjed-
noczonezrezygnowałyzizolacjonizmu,azaczęłyaspirowaćdorolisupermocarstwa,
któremogłoangażowaćsięwewszystkieświatowekonflikty98.
SerbscynaukowcykrytykująpoglądyMahana,stwierdzając,iżbyłonwy-
razicielemideirodzącegosięimperializmuamerykańskiego.Strategięmorską
Mahanamożnauznaćzaanalogicznązamerykańskąpolitykązczasówszerze-
niakolonializmuiimperializmu99.Nicdziwnego,gdyżMahanuważał,iżjedynie
92
Ibidem.
93
A.T.Mahan,meInfuenceofSeaPoweruponHistory1660-1783,NewYork1987[wyd.polskie:Wpływpotęgi
morskiejnahistorię1660-1783,tłum.E.Weryk,Oświęcim2020].
94
Ibidem,s.4-5,9.
95
A.Miletić,GeopolitikaigeopolitičkapraksauXIXiXXveku.Enciklopedijapolitičkekulture,Beograd1993,
96
97
s.344-345.
Ibidem.
Ibidem.
98
P
.Eberhardt,Rozwójświatowejmyśligeopolitycznej…,s.82;R.D.Kaplan,meRevengeofGeography…,s.105.
99
S.żużić,Balkanskigeopolitičkikošmar…,s.24.
Przedstawicieleklasycznejgeopolityki
43
