Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dolat70.XXw.postęprewolucjiprzemysłowejwyznaczałwzorcerozwoju
gospodarczego.Ichpodstawąbyłpodziałpaństwnate,którenajwcześniej
wkroczyłynadrogęindustrializacjiorazkrajespóźnioneinieobecne.
Kolejnymimpulsemwkierunkuglobalizacjibyłyzmianydokonującesięw
sferachtechniki15,atakżeorganizacjiizarządzaniawdrugiejpołowieXIXw.Do
głównychosiągnięćjejfazyumiędzynaradawianiagospodarkimożnazaliczyć
masowąitaniąprodukcjęstali,aluminium,barwników,lekówiprzetwórstworopy
naftowej.Wichnastępstwiesilnikspalinowy,lżejszyiwydajniejszyodparowego,
umożliwiłpóźniejkonstruowaniesamochodówimotocykli16.Postępwkomunikacji
nastąpiłwznacznejmierzedziękiudoskonaleniutelegrafiiorazstworzeniutelefonii
iradiokomunikacji17.Żeglugę,handelświatowyorazkomunikacjędodatkowo
PrzedprzybyciemEuropejczyków,nastąpiłodużowcześniej,wXII-XIIIw.,gospodarki
AfrykiiobuAmerykopierałysięwyłącznienarolnictwie.WAmerycePółnocnej
wwarunkachwolnościekonomicznej,postępdokonałsięzwłaszczawdrugiejpołowie
XVIIIw.Wtymczasiewiększośćkoloniiangielskichnadalbogaciłasięjednakna
prowadzeniufarmlubplantacjiryżuibawełny.WNowejAnglii(czterynajbardziej
rozwiniętekolonie:Massachusetts,NewHampshire,RhodeIsland,Connecticut)handel
iprodukcjanieograniczałysięjedyniedoartykułówrolnych.Rozwijałysiężegluga,
rybołówstwo,wzrastałeksportzbożaimięsa,powstawałymanufaktury.
H.Katz,MeasurementandCross-nationalComparisonoftheInformation-WorkForce,nThe
InformationSociety”,nr4/1971,s.24-121.
15Postęptechniczny,przejawiającysięm.in.wrozwojuwynalazczościspowodował,że
produkcjaprzemysłowaświataod1820r.dokońcaXIXw.zwiększyłasięblisko
trzydziestokrotnie.
A.Kersten,HistoriapowszechnaXVIIwiek,Warszawa1987,s.32.
OgromnąprzewagęwświatowymprzemyślemiałaWielkaBrytania.WkońcuXVIIIw.
przypadałananiąjednatrzeciaglobalnejprodukcji.Największyprzyrostprodukcji
przemysłowejbyłjednakudziałemStanówZjednoczonych,którejeszczenapoczątkuXIXw.
niemieściłysięwczołówceżadnychstatystyk,ajużw1870r.wysunęłysięnadrugą
wświeciepozycjępodwzględemwielkościprodukcji.
A.Maddison,MonitoringtheWorldEconomy1820-1992,Paris2000,s.261-265.
16
Postęptechnicznyprzyczyniłsięrównieżdoniespotykanegorozwojutransportu.
Najważniejszymi,zpunktuwidzeniarozwojugospodarczego(azwłaszczarozwojuhandlu
międzynarodowego),środkamitransportubyływówczaskolejparowaitransportmorski.
Zasadniczeznaczeniemiałboomkolejowy.Wciągukilkudziesięciulatwszystkiekraje
wysokorozwiniętezbudowałysiećpołączeńkolejowych.Wtransporciemorskimrozpoczęła
sięerastatkówparowych.Zmianyzaszłytakżewdziedziniekomunikacji.Wynalazek
telegrafupozwoliłnaupowszechnieniewymianytowarowejnawetmiędzyodległymi
regionami16.Wspomnianypostęptechnicznywtransporcieorazcorazpowszechniejsze
podróżemorskiespowodowały,żenapoczątkuXIXw.znaczniezwiększyłsięrynek
światowy.Corazwiększyudziałmiaływnim,pozaEuropą,AmerykaPółnocna,brytyjskie
posiadłościrozsianepowszystkichkontynentach,nowekrajeAmerykiŁacińskiej
iodradzającesiępaństwanaDalekimWschodzie.Możnazatemuznać,żehandelosiągnął
zasięgglobalny,stającsięwidomymdowodempostępówwówczesnymprocesie
globalizowaniagospodarki.LideremhandluświatowegopozostałajednakWielkaBrytania,
naktórąw1870r.przypadałajednaczwartaświatowychobrotów.
17Postęptechniczny,którysięwówczasdokonałokreślanyjestwliteraturzejakonrewolucja
przemysłowa”.Postęptechnicznybyłrównieżstymulatoremrozwojugospodarczego
26
