Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Śląsk—problemyspołeczno-kulturowe
30
polegającymnaswobodnymprzemieszczaniusięczłowieka,uwikłanegowwie-
lorakiesieci,aktoranpłynnejnowoczesności”,jakpiszeonimZygmuntBauman.
Wwieluspołecznościachnadalpanujątrwałeukładylokalneoniemalarchetypicz-
nymcharakterze(bardzodobitniepokazujątowciążkrążąceplotki,którepozosta-
ją1jaksięokazuje1podstawowymnarzędziempozyskiwaniaiwymianyinfor-
macjiwspołecznościlokalnej).Winnychszybkosięzmieniająlubsązastępowa-
neprzeznowe,równieżprężneukładyspołeczne.Takąrewolucjęznaczeniową
irealnąprzeżywanp.terminnojczyznaprywatna”.Opróczkonotacjitradycyjnych
pojawiasięwzupełnienowymkontekściejakolokalizmiojczyznaideacyjna,pro-
jektmyślowy.ZjawiskotonaprzykładzieMazurukazałWojciechŁukowski
(2002).Intelektualiści,którzywtymrejoniesięosiedlili,wcześniejniemającznim
wielewspólnegopozapobytamirekreacyjnymi,potraktowalitomiejscejakonową
ojczyznęprywatną,wktórąwartosymbolicznieirealnieinwestować.Stająsięjed-
nocześnieorędownikamidobregojejrozwoju.Nietylkozatemwytwarzająojczy-
znęprywatną,tworząwyobrażenienowejwspólnoty,aletakżejąnabywają.Jesz-
czeciekawszeokazujesięwyobrażenieojczyznyprywatnejludzi,którzynigdy
jejfizyczniewcześniejnieodwiedzili.Przykłademtakiegoideacyjnegoprojektu
mogąbyćrelacjeuczestnikówIorazIIŚwiatowegoZjazduCzęstochowian(wrze-
sień2003,wrzesień2006).NiektórzyznichnigdywcześniejwCzęstochowienie
byli,atęnabytąojczyznęprywatnąznająjedyniezopowiadańrodziców,zacho-
wującychwpamięcijejtopografięiludzi.
Takityplokalizmumożnawstępnieokreślićmianemideacyjnegoczywyobra-
żonejojczyznyprywatnejispołecznościlokalnej.Tentypzjawiskwymagagłęb-
szejrefleksjisocjologicznej,tymbardziejżetakieukładyideacyjnestająsięcoraz
bardziejpowszechne,aichfunkcjonowaniebudzinierzadkoróżnorakieemocje.
Dotworzeniasiętakichideacyjnychprojektówojczyznyprywatnejprzyczynia-
jąsięrównieżtwórcykultury,kreującyartystyczneobrazykonkretnychmiejsc,
wtymliteraci,poeci,powieściopisarze,opisującyczęstoznostalgiąswojeojczy-
znyprywatne.Autorzyartykułupodjęliwyzwaniespojrzeniaprzezpryzmatzapa-
chównastosunkiiukładymiędzyludzkie,będąceprzedmiotembadańsocjologii.
PodążajączapionieremsocjologiizmysłówGeorgemSimmelem,zaproponowali
naXIIIOgólnopolskimZjeździeSocjologicznymperspektywęosmosocjologiczną.
Socjologiazapachówtoswoistaperspektywabadawcza,badającawpływwonina
zróżnicowanesferyżyciaspołecznego,zwłaszczadystanse,stycznościistosunki
społeczne.Zapachmożeludzizbliżaćiwiązać,czynićatrakcyjnymilubprzeciw-
nie1oddalaćirodzićgniew.Możeteż(dużywpływmatutajpamięćwęchowa
człowieka)wniezrównanysposóbkreowaćideacyjneprojektyojczyznyprywatnej,
zwłaszczajeślijestprzeniesionynakartyksiążkiprzeztakwybitnychpisarzy,jak
ThomasMann,MarcelProustczyBrunoSchulz.Wielumistrzówpióradałowyraz
swojejosmonostalgii.WitoldGombrowicztakwracałdoideacyjnejojczyzny,jaką
byłydlaniegoMałoszyce,miejsce,wktórymsięurodził:
[ś]zaleciałymnie(gdymspacerowałpoparkuTiergarten)pewnewonie,mie-
szaninazziół,zwody,zkamieni,zkory,nieumiałbympowiedziećzczegoś
