Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
Odliberalizmudointerwencjonizmu
(1918–1939)
1.1.Porozbiorowewyzwaniaiekonomiapolska
WXIXw.wPolscepodzielonejprzezzaborcówwystępowałoprzeludnienieirol-
niczagospodarka.TerytoriapołożonenarubieżachEuropyprzeżywającejrewolucję
przemysłowąpozostawałypodmarginalnymijejwpływami.Brakwłasnegopaństwa
powodował,żegłównąbarieręrozwojugospodarczegowpostacipańszczyznywrol-
nictwieutrzymywanowyjątkowodługo.Produkcjabyładostosowywanadopotrzeb
mocarstwrozbiorowych.Rolniczagospodarkaisłabyrynekwewnętrznydostarczały
zbytmałokapitałunacelerozwojowe.Sytuacjapoprawiłasiędopieropodwpływem
drugiejrewolucjiprzemysłowej.
ZiemiepolskierozwijałysięwówczaswtempieporównywalnymjakNiemcy,
FrancjaczyUSA,jednakżezopóźnieniem,nierównomiernie,opierającsięnamniej
nowoczesnychdziedzinachprodukcji.Wyższypoziomrozwojuosiągałyrejencjepru-
skie(szczególnienaŚląskuiwPrusachZachodnich)orazdwieguberniewKróle-
stwiePolskim(warszawskaipiotrkowska).Inneregionypozostawałyzacofane.Na
terytoriachpodrządamirosyjskimiiaustriackimirozwójmiałcharakterenklawowy.
Podwzględemstrukturygospodarczejterenytemiałycharakterwybitnierolniczy
zenklawamiprzemysłowymi.Dominowałoniskoproduktywnezacofanerolnictwo
wznacznymstopniuopartenaniekwalifikowanejsileroboczej,najczęściejanalfa-
betów.Niepozwalałotonanadrabianiedystansuwstosunkudonajnowocześniej-
szychinajszybciejmodernizującychsięgospodarekZachodu(jakNiemcyczyUSA).
PrzybliżoneszacunkiPKBpercapitadlaterytoriumPolskizpoczątkuXXw.
wskazują,żeichdystansrozwojowymierzonytymwskaźnikiemwynosiłok.40%
wporównaniuzgospodarkąniemieckąi55%wstosunkudogospodarkibrytyjskiej
[Bukowskiiin.,2018].
Pierwszawojnaświatowaspowodowałanaziemiachpolskichprzekształcenia
strukturalnewkierunkuprodukcjiwojennej,zniszczenieinfrastruktury,ogołocenie
wkońcowejfaziewojnysłabego,leczrozwijającegosięprzemysłuwwynikugrabie-
żyprzezzaborcówmaszyniurządzeń.Powszechnaiprzymusowamobilizacjamęż-
czyznikonidodziałańwojennych,którzywolbrzymiejwiększościwniejpolegli,
