Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami

Stanisław Rospond

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-13992-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2009

Liczba stron:

220

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Rospond, Stanisław. Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, 220 s. ISBN 978-83-01-13992-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Rospond, S.

T1 Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2009

SN 978-83-01-13992-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 2090, author = "Rospond, Stanisław", editor = "", title = "Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2009", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-13992-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Rospond, Stanisław

ED -

TI - Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2009

SN - 978-83-01-13992-6

ER -

Netografia (standard APA):

Rospond, Stanisław. Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/gramatyka-historyczna-jezyka-polskiego-z-cwiczeniami-stanislaw-rospond-2090.

filologia polska, historia, język polski, gramatyka

Książka Stanisława Rosponda od lat cieszy się opinią bardzo dobrego podręcznika historycznej wiedzy o języku. Od pierwszego wydania w 1971 roku upłynęło jednak sporo czasu – dlatego zarówno układ zagadnień, jak i forma ich przedstawienia dom...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-13992-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2009

Liczba stron:

220

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa9
Część wstępna. WIADOMOŚCI O JĘZYKU POLSKIM11
§1. Stanowisko języka polskiego wśród słowiańskich i indoeuropejskich11
§2. Początki języka polskiego i jego geograficzne rozmieszczenie16
§3. Źródła do dziejów języka polskiego19
§4. Uwagi ogólne o piśmie i staropolskiej ortografii23
§5. Grafia niezłożona XII-XIII w26
§6. Grafia złożona XIV-XV w31
§7. Reformatorzy pisowni staropolskiej33
§8. Normalizacja polskiej pisowni przez drukarzy krakowskich34
§9. Wnioski ogólne37
Część pierwsza38
FONETYKA38
WOKALIZM38
§1. Wokalizm prasłowiański a polski38
§2. Staropolski iloczas i samogłoski pochylone40
§3. Rozwój iloczasu staropolskiego42
§4. Samogłoski ścieśnione czyli pochylone43
§5. Rozwój jerów - uwagi ogólne44
§6. Słabe i mocne jery45
§7. Zanik i wokalizacja jerów45
§8. Czas zaniku słabych i wokalizacji mocnych jerów46
§9. Nieregularna wymiana jerów47
§10. Jery w sąsiedztwie joty48
§11. Zgłoskotwórcze ro, ŕo, lo, ĺo oraz grupy or, ol, er, el - uwagi ogólne48
§12. Prasłowiańskie ro, ŕo, lo, ĺo49
§13. Rozwój sonantów ro, ŕo49
§14. Proces wymiany ir, irz ? er, erz49
§15. Nieprawidłowości w rozwoju ro, ŕ50
§16. Rozwój sonantów lo, ĺo50
§17. Czas wymiany ro, ŕo, lo, ĺo50
§18. Wymiana dialektalna ps. tort ? tart50
§19. Przegłos ´e: ´o oraz ´e: ´a51
§20. Chronologia przegłosu51
§21. Wyrównania analogiczne w tematach52
§22. Brak przegłosu52
§23. Nieregularny i nieprawidłowy przegłos53
§24. Następstwa przegłosu53
§25. Apofonia praindoeuropejska54
§26. Samogłoski nosowe - uwagi ogólne54
§27. Okres prapolski i staropolski w rozwoju nosówek (do XII w.)55
§28. Zlanie się nosówek w XIII-XIV w56
§29. Rozróżnianie nosówek (od. 2 poł. XV w.)56
§30. Prasłowiańskie oboczności odziedziczone mie|mię56
§31. Wtórna nosowość57
§32. Akcent - uwagi ogólne57
§33. Ruchomość akcentu staropolskiego58
§34. Akcent inicjalny i paroksytoniczny58
§35. Zmiana akcentuacji i sylabiczności typu Azyja ? Azja58
§36. Dzisiejsze odstępstwa akcentuacyjne59
§37. Ogólna charakterystyka polskiego wokalizmu59
KONSONANTYZM60
§38. Spółgłoski prasłowiańskie i polskie60
§39. Fonemy spółgłoskowe prasłowiańskie i polskie62
§40. Palatalizacje - uwagi ogólne63
§41. Palatalizacje prasłowiańskie63
§42. Prasłowiańskie palatalizacje przez j63
§43. Prasłowiańskie palatalizacje spółgłosek tylnojęzykowych przez samogłoski przednie64
§44. Prasłowiańskie palatalizacje spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych przez samogłoski przednie65
§45. Polskie alternacje twarda : miękka (aktualnie lub funkcjonalnie)67
§46. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych przez samogłoski przednie67
§47. Opozycja fonologiczna twarda : miękka67
§48. Dyspalatalizacje - uwagi ogólne68
§49. Dyspalatalizacja w grupach spółgłosek przedniojęzykowych69
§50. Dyspalatalizacja wygłosowych spółgłosek wargowych69
§51. Powstanie fonemów f, f´70
§52. Podsumowanie wiadomości o fonemach spółgłoskowych71
§53. Rozwój spółgłosek w pozycjach zależnych i grupach spółgłoskowych - uwagi ogólne71
§54. Rodzaje asymilacji fonetycznych72
§55. Upodobnienia pod względem dźwięczności72
§56. Upodobnienia wewnątrzwyrazowe pod względem dźwięczności72
§57. Upodobnienia pod względem miejsca artykulacji73
§58. Upodobnienia pod względem miękkości73
§59. Upodobnienia pod względem stopnia zbliżenia narządów mowy75
§60. Uproszczenia grup spółgłoskowych75
§61. Ogólna charakterystyka rozwoju polskiego systemu fonologicznego76
§62. Zestawienie genezy samogłosek i spółgłosek polskich79
Część druga81
SŁOWOTWÓRSTWO81
§1. Metoda opracowania słowotwórstwa historycznego81
§2. Powstawanie formantów w drodze absorpcji i perintegracji81
§3. Formanty pochodzące z samoistnych wyrazów82
§4. Powstawanie formantów z końcówek fleksyjnych82
§5. Powstawanie formantów przez kontaminację83
§6. Formanty obcego pochodzenia83
§7. Formanty produktywne i nieproduktywne84
§8. Wielofunkcyjność formantów86
§10. Leksykalizacja88
§9. Współfunkcyjność formantów88
§11. Krystalizacja dominant słowotwórczych90
§12. Krystalizacja dominant znaczeniowych91
§13. Repartycja znaczeń91
§14. Powstawanie nowych wyrazów wskutek kontaminacji92
RZECZOWNIKI93
§15. Formanty przyrostkowe z elementem -k-93
§16. Formanty ze spalatalizowanym elementem -k-95
§17. Formanty z elementem -n-96
§18. Formanty z elementem -r-97
§19. Formanty z elementem -t-98
§20. Formanty z elementem -j-98
§21. Formanty z elementem -l-99
§22. Formanty z elementem -w-, -d-, -m- oraz inne nieproduktywne100
§23. Formanty zawierające kilka spółgłosek100
§24. Struktura słowotwórcza nazw własnych102
§25. Staropolskie imiona złożone102
§26. Imiona skrócone102
§27. Imiona obce103
§28. Struktura słowotwórcza nazwisk103
§29. Struktura słowotwórcza nazw miejscowych104
§30. Uwagi ogólne o budowie rzeczownika105
PRZYMIOTNIKI107
§31. Uwagi wstępne107
§32. Formanty z elementem -n-107
§33. Formanty z elementem -v-108
§34. Formanty z elementem -k-109
§35. Formant -i-110
§36. Formant -ski-110
§37. Formacje przedrostkowe110
ZAIMKI111
§38. Uwagi ogólne o budowie przymiotników111
§39. Struktura słowotwórcza zaimków111
PRZYSŁÓWKI112
§40. Struktura słowotwórcza przysłówków112
LICZEBNIKI113
§41. Uwagi wstępne113
§42. Struktura słowotwórcza liczebników113
CZASOWNIKI114
§43. Uwagi wstępne114
§44. Czasowniki pierwotne114
§45. Czasowniki odimienne115
§46. Czasowniki odczasownikowe115
§47. Formanty przedrostkowe115
WYRAZY NIEODMIENNE116
§48. Przyimki117
§49. Spójniki i partykuły117
§50. Wykrzykniki117
§51. Wnioski ogólne117
Część trzecia119
FLEKSJA119
§1. Ogólne kierunki rozwoju polskiej fleksji119
DEKLINACJE122
§2. Mianownik l.p122
§3. Dopełniacz l.p122
Deklinacja I męska122
Deklinacja rzeczowników122
§4. Celownik l.p123
§5. Biernik l.p124
§6. Narzędnik l.p125
§7. Miejscownik l.p125
§8. Wołacz l.p126
§9. Mianownik i wołacz l.mn127
§10. Dopełniacz l.mn129
§11. Celownik l.mn130
§12. Biernik l.mn130
§13. Narzędnik l.mn131
§14. Miejscownik l.mn132
§15. Wnioski dotyczące deklinacji I133
§16. Mianownik, biernik, wołacz l.p134
§17. Dopełniacz l.p134
Deklinacja II nijaka134
§18. Celownik l.p135
§19. Narzędnik l.p135
§20. Miejscownik l.p136
§21. Mianownik, biernik, wołacz l.mn136
§22. Dopełniacz l.mn137
§23. Celownik l.mn137
§24. Narzędnik l.mn138
§25. Miejscownik l.mn138
§26. Porównanie deklinacji I męskiej i II nijakiej139
§27. Mianownik l.p140
§28. Dopełniacz l.p140
Deklinacja III żeńska140
§29. Celownik l.p141
§30. Biernik l.p141
§31. Narzędnik l.p141
§32. Miejscownik l.p142
§33. Wołacz l.p142
§34. Mianownik, biernik, wołacz l.mn142
§35. Dopełniacz l.mn143
§36. Celownik l.mn143
§37. Narzędnik l.mn143
§38. Miejscownik l.mn144
§39. Odmiana rzeczowników męskich zakończonych na -a, -o144
Deklinacja IV mieszana144
§40. Rzeczowniki zbiorowe typu bracia145
§41. Odmiana rzeczowników nijakich obcych zakończonych na -um146
§42. Formy dualne146
§43. Uwagi ogólne o deklinacji rzeczowników148
§44. Odmiana zaimków rodzajowych149
Deklinacja zaimków149
§45. Odmiana zaimków jednorodzajowych153
A. Zaimki osobowe i zwrotny153
§46. Odmiana rzeczownikowa i zaimkowa przymiotników154
Deklinacja przymiotników154
B. Zaimki pytajne kto, co154
§47. Odmiana liczebników dwa, trzy, cztery159
Deklinacja liczebników159
§48. Odmiana liczebników pięć - dziesięć161
§49. Odmiana liczebników jedenaście - dziewiętnaście161
§50. Odmiana liczebników dwadzieścia - dziewięćdziesiąt161
§51. Odmiana liczebnika sto162
§52. Odmiana liczebników dwieście, trzysta, czterysta162
§53. Odmiana liczebników pięćset - dziewięćset162
§54. Syntetyczny przegląd rozwoju deklinacji liczebników głównych163
§55. Odmiana liczebników zbiorowych163
§56. Liczebniki ułamkowe164
§57. Liczebniki typu samotrzeć164
§58. Syntetyczne ujęcie wiadomości o deklinacji165
KONIUGACJA166
§59. Uwagi ogólne166
§60. Klasy koniugacyjne prasłowiańskie a polskie167
§61. Formy czasu teraźniejszego167
§62. Powstanie koniugacji -am, -asz170
§63. Rozwój form niektórych czasowników w czasie teraźniejszym171
§64. Formy dualne171
§65. Czasy przeszłe niezłożone172
§66. Czas przeszły złożony174
§67. Czas zaprzeszły175
§68. Czas przyszły175
§69. Tryb warunkowy175
§70. Tryb rozkazujący176
§71. Imiesłowy178
§72. Bezokolicznik179
§73. Podsumowanie wiadomości o koniugacji180
§74. Wnioski dotyczące fleksji181
Część czwarta183
SKŁADNIA183
§1. Uwagi wstępne183
CZĘŚĆ OGÓLNA184
§2. Krystalizacja funkcjonalno-syntaktyczna wskaźników zespolenia184
Spójniki współrzędne184
Spójniki podrzędne186
§3. Bezspójnikowe i spójnikowe połączenie zdań188
§4. Bezprzyimkowe i przyimkowe składniki syntaktyczne189
§5. Zastępstwo konstrukcji bezprzyimkowych przez przyimkowe189
§6. Wahania w używaniu konstrukcji przyimkowych i bezprzyimkowych190
§7. Zastępstwo funkcji słowotwórczej przez kazualną lub przyimkową191
§8. Składnia zgody i rządu w rozwoju historycznym191
§9. Szyk wyrazów192
Szyk orzeczenia193
Szyk przydawki193
Szyk enklityk, proklityk, zaimka zwrotnego i słowa posiłkowego194
Szyk słowa posiłkowego w czasie przeszłym złożonym i przy stronie biernej194
§10. Wpływy obce na polską składnię195
Latynizmy195
Szyk zaimka zwrotnego się195
Budowa zdania pojedynczego197
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA197
§11. Związek główny podmiotu z orzeczeniem197
Podmiot197
Orzeczenie198
§12. Związki poboczne200
Dopełnienie200
Okolicznik201
Przydawka201
Konstrukcje imiesłowowe202
Budowa zdania złożonego203
§13. Zdania współrzędnie złożone203
Zdania łączne spójnikowe203
Zdania przeciwstawne204
Zdania rozłączne205
Zdania wynikowe205
§14. Zdania podrzędnie złożone206
Zdania podmiotowe206
Zdania dopełnieniowe207
Zdania orzecznikowe208
Zdania przydawkowe208
Zdania okolicznikowe209
Ćwiczenia215
Wskazówki bibliograficzne219
Skróty tytułów220