Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Sytuacjaspołeczno-politycznawPolscewlatach1944-1956
37
czasowychdecydentów.Nafalirozluźnieniawięzizestalinizmemrozwiązano
wkwietniu1956rokuKominform.Tomusiałoprzynieśćzmiany,domagałasię
ichszczególniemłodzieżiinteligencja.DyskutowanoorehabilitacjiArmiiKrajo-
wej,ogłoszonoamnestię.
WszeregachKCPZPRpowolnyproceszmiantakżezaowocował:ciałoto
bowiemzaczęłodzielićsięnafrakcje:natolińczykówipuławian.Cipierwsibyli
działaczamizwiązkowymiiprzemysłowymi.Krytykowalionito,codotejpory
działosięwPolsce.IchnazwawzięłasięodpałacykuwNatolinie,gdzieczę-
stoodbywałysięichspotkania.Drugiobóz,puławian,tworzyliczłonkowieKC,
mieszkającywWarszawieprzyulicyPuławskiej24/26,powiązanizdotychcza-
sowymścisłymkierownictwempartii.Poroku1956wzywalidoliberalizacjisto-
sunków,acałośćwinyzrzucalinaStalinaiZSRR.
Zmianyw1956rokuwPolscerozpoczęłysięwczerwcuwPoznaniu.Praw-
dziwympowodemswoistejinsurekcjipoznańskiejbyłyczynnikinaturyeko-
nomicznej,bojakwskazywaliwłaśnienatolińczycy,stopażyciowaprzeważa-
jącejliczbyPolakówsystematyczniesięobniżała.Szczególnietrudnasytuacja
nastąpiławłaśniewstolicyWielkopolski41.Krwawarozprawazpoznańskimi
robotnikamizwielokrotniłapęknięciawpartii,którejdziałaczecorazwyraź-
niejzdawalisobiesprawęzkoniecznościprzeprowadzeniagłębokiegozwrotu
politycznego42.ZajętosięnimnaVIIPlenumKC,któregomateriałyuznanoza
poufneinieopublikowanoich.Społeczeństwowiedziałojedynietyle,ilewła-
dzauznałazawskazane.Topowodowałokolejnenapięcia.Jakojedynynratunek”
jednościpartiijawiłsięwtymczasie,pozostającywlatach1949-1955wcieniu,
W.Gomułka.Postanowionoprzywrócićmuczłonkostwopartii,bocorazgłoś-
niejiczęściejpisanoopolskiej,niezależnejdrodzedosocjalizmu.Cociekawe,
niekrytykowanosystemujakotakiego,aledomaganosięjegowersjiznludzką
twarzą”
.PrzywrócenieGomułkidowładzy(zostałIsekretarzemKC)oznacza-
łonbunt”wobecZSRR,ponieważdotądwszelkiezmianypersonalnebyłykon-
sultowanezprzywódcamiKPZR.DoPolskiprzybyłazatemradzieckadelegacja,
41
Przełomowyrok1956.Materiałymiędzynarodowejkonferencjinaukowej,Poznań26-27czerw-
ca1956roku,podred.E.MakowskiegoiS.Jankowiaka,Poznań1998;A.Czubiński,Czerwiec1956
wPoznaniu,Poznań1986;S.Jankowiak,E.Makowski,PoznańskiCzerwiec1956wdokumentach,
Poznań1995;J.Ptasiński,Wydarzeniapoznańskie:Czerwiec1956,Warszawa1986;K.Kersten,Nowe
spojrzenienarok1956,nWięź”1994,nr11,K.Kersten,Rok1956-punktzwrotny,nKrytyka”1993,
nr40,M.Kula,Paryż,LondyniWaszyngtonpatrząnaPaździernik1956r.wPolsce,Warszawa1993;
P
.Machcewicz,Polskirok1956,Warszawa1993;Z.Rykowski,W.Władyka,Polskapróba.Październik
’56,Kraków1989;W.Władyka,Naczołówce.PrasawPaździerniku1956roku,Warszawa-Łódź1989.
Por.:S.Bered,Czerwiec’56zperspektywyćwierćwiecza,nPokolenia”1981,nr6,s.52-61.
42
Funkcjonujetakżepogląd,żerewoltawPoznaniubyłaprzedewszystkimbuntemludzi
młodych,tooninadawalidynamikęwydarzeniomczerwcowym.Młodzieżwwiększościtakżebyła
ofiarązamieszek.NajbardziejznanąpostaciąpozostajeBogdanGruszczyński,harcerzikonspirator
okresustalinowskiego.Patrzszerzej:K.Kosiński,Młodzieżwrewolcie1956roku,nPamięćiSpra-
wiedliwość”2011,nr1,s.405-415.
