wprowadzenie
InterpretowanieflozofiHeglajestdziśzadaniempodwójnieutrudnionym.
Wciągudwustulat,któreupłynęłyodpublikacjiFenomenologiiducha,dys-
kursnowoczesnościwyznaczyłjejautorowiosobliwemiejscewpanteonie
swoichklasyków.OileMarksiNietzschestanowiąwciążdlategodyskur-
suwyzwanie,prowokującdomyśleniakolejnepokoleniaflozofów,otyle
Heglaszybkouznanozafguręraczejpodejrzanąiuczynionozeńobiekt
zmasowanejiwielostronnejkrytyki.Ijeślinawetodjakiegośczasuprzestaje
sięjużtraktowaćgojakprzysłowiowego„zdechłegopsa”,wiekXXnauczył
naspodchodzićdoniegozdużąostrożnością1.Każdanowainterpretacja
flozofiautoraNaukilogikimusiwięcsiłąrzeczyuwikłaćsięwtenspóripo-
dejśćdosprawycałościowo,czyliokreślićnanowoprzedmiotHeglowskiej
dialektyki.Wksiążcetejprzedmiotemtakimokażesięproblempozoru.
Ukazujeonmotywacjeflozofczne,zktórychmyślHeglawypływa,ichy-
banajlepiejopisujestawkęjegomożliwejkonfrontacjizewspółczesnymi
przeciwnikami.
1
PodtymwzględemjednymzniewieluwyjątkówbyłGyörgyLukács:„SystemHegla,tak
jaknamsięprzedstawia,jestpewnymfaktemhistorycznym.Sądzęzresztą,iżrzeczywiście
wnikliwakrytykamusiałabynawetdojśćdowniosku,żemamytudoczynienianiezjednym
inaprawdęwewnętrzniejednolitymsystemem,leczzkilkomasystemami,któresięwsiebie
nawzajemwbudowują.[...]JeśliwięcmamynietraktowaćjużHeglajak«zdechłegopsa»,
toarchitektonika–martwa–jegosystemuwjegohistoryczniedanejpostacimusizostać
rozbita,abymogłyponownieożyćioddziaływaćtetendencjejegomyśli,którejeszczesą
wnajwyższymstopniuaktualne”(tegoż,
Historiaiświadomośćklasowa
,przeł.M.J.Siemek,
PWN,Warszawa1988,s.62).
7