Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II-Słowianofile
47
mogąbyćnazwanenaltruizmemdemokratycznym».Wiengierowpisał
także,żeAksakowbyłgłosicielemndemokracjimistycznej».
Aksakowwystępowałprzeciwkoograniczeniuautokratycznejwładzy
cesarza,będącrównocześniestronnikiemduchowejwolnościjednostki.
Gdyw1855rokunatronwstąpiłAleksanderII,Aksakowprzekazałce-
sarzowiprzezhrabiegoBłudowanNotatkęowewnętrznymstanieRosji».
WtejnotatceAksakowoskarżałrządozduszeniemoralnejwolności
naroduidespotyzm,którydoprowadziłdomoralnejdegradacjinarodu.
Wskazywał,żeostredecyzjemogąjedynieuczynićpopularnąwśródludu
ideęwolnościizrodzićdążenieosiągnięciatejwolnościdrogąrewolucyj-
ną.WceluodwróceniapodobnegoniebezpieczeństwaAksakowradził
cesarzowidaćwolnośćmyśliisłowa,atakżeprzywrócićdożyciaprak-
tykęzwoływaniasoborówziemskich.
Analizateoriifilozoficznychipolitycznychsłowianofilówstarszego
pokolenia-I.Kiriejewskiego,A.Chomiakowa,K.AksakowaiJu.Sa-
marina-wykazuje,żeniesłusznejestoskarżanieichoprzynależnośćdo
reakcjipolitycznej.Wszyscyonibylibowiemprzekonanymidemokrata-
miiuważali,żeSłowianie,azwłaszczaRosjanie,sąszczególniepredys-
ponowanidowprowadzaniawżyciezasaddemokracji.Prawdąteżjest,
żesłowianofilebroniliautokracjiinieprzydawaliwiększegoznaczenia
sprawiewolnościpolitycznej.Wtejkwestiinajbardziejróżnilisięod
okcydentalistów,którzypragnęli,abyRosjawswoimrozwojupolitycz-
nymszładrogąEuropyZachodniej.Naukasłowianofilówzawieratrzy
zasady,którezostałyogłoszone,jakopodstawyżycianarodurosyjskie-
go,przezhrabiegoUwarowa,reakcyjnegoministraoświaty(wlatach
1833-1849)zarządówMikołajaI:prawosławie,autokracja,ludowość.
Jednakżesłowianofilestarszegopokoleniatłumaczylitezasadywszcze-
gólnysposób,wcaleniereakcyjny.HistorykrosyjskiMiliukow,okcyden-
talistaiuczony,znanyzeswojejodwagi,zdecydowanietwierdził,żesło-
wianofilestarszegopokoleniawcaleniebylireakcjonistami.Mówion,że
podpojęciemnprawosławie»słowianofilerozumielidobrowolnąwspól-
notęwierzącychchrześcijan.Słowianofilestarszegopokoleniabylistron-
nikamiautokracji,alerozpatrywalipaństwojakomartwą,całkowicieze-
wnętrznąformę,dającąnarodowimożliwośćpoświęceniasięposzukiwa-
niomnwewnętrznejprawdy».Wceluosiągnięciategocelużądalidaniawol-
nościobywatelskiej:wolnościsumienia,wolnościsłowa,wolnościdruku.
Naródwichrozumieniuniejestbiernymmateriałemdlastosowaniamiar
rządowych,aleaktywnąmocąrozwijającąsięwzgodnościzeswymi
