Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sięzdwuelementów:
hau
-„dosiadać”i
sâa
—„byk”.Hausańczycymieliby,więc
dosiadaćbyków,kiedypojawilisięnaichdzisiejszychobszarach[Skinner1968:
256].
„Hausa”wjęzykuhausaoznacza„językhausa”lub„dowolnyjęzyk”.Wydajesię
najbardziejprawdopodobne,żeterminnaokreśleniedowolnegojęzykastałsię
nazwąjęzykakonkretnegoorazdałpocząteknazwieposługującegosięnimludu.
WCzarnejAfryceznanesąinneliczneprzypadki,kiedysłowonazywające„język”
stajesiętakżenazwąludzi,którzysięnimporozumiewają.
HausańczycysąnajwiększągrupąludnościwtejczęściAfryki,którawdrodze
historycznegorozwojustraciłaswójczystoetnicznycharakteriwchłonęłalicznych
przedstawicieliinnychgrupetnicznych.Donajbardziejznaczącychnależą
Fulanie,zktórychprawiepołowaosiedliłasięwśródHausainapoczątkuXIX
w.przejęłaodnichwładzępolityczną,stającsięklasąpanującą.Podpojęciem
„ludHausa”rozumiesięspołecznośćtych,którzywywodząsięzmacierzystego
obszaru(tzw.
kasarHausa
—„ziemiHausa”)oraztych,którzyzasymilowalisię
kulturowo,przyjmującjęzykHausańczyków,ichzwyczajeireligięmuzułmańską.
ObokHausawłaściwychiosiadłychFulanów,dogrupytejnależysporaliczba
ludnościKanuri,Arabów,Tuaregów,Kambari,Gwariiprzedstawicieliinnych
jednosteketnicznych,odurodzeniaposługującychsięjęzykiemhausaiżyjących
wkręgukulturyhausańskiej.ObecnyludHausapowstał,więczprzemieszania
wielugrupetnicznychoróżnympochodzeniu,którezbliżyłysiędosiebiewwyniku
podbojów,handlu(wtymtakżehandluniewolnikami)iwskutekdziałaniainnych
czynników.
OdwieluwiekówHausańczycysłynązaktywnościhandlowejnanaskalę
międzynarodową.Znanisątakże,jakogorliwimisjonarzemuzułmańscy:obecnie,
pozaenklawamiwyznającejtradycyjnąreligięludnościMaguzawa,należą
doniemalcałkowiciezislamizowanychludówCzarnejAfryki.Działalność
handlowaimisyjna,aczęściowotakżeprowadzonewojnyidokonywanepodboje
sprawiły,żekoloniehausańskiemożnaspotkaćprawiewewszystkichkrajach
AfrykiZachodniej,główniewGhanie,Beninie,BurkinaFaso,Togo,Mali,Gwinei
iGwineiRównikowej,atakżewRepubliceŚrodkowoafrykańskiejiwKongo.
MniejszelubwiększeskupiskaHausawystępująnadużymobszarzeodOceanu
AtlantyckiegodoMorzaCzerwonego,iodMorzaŚródziemnegopoZatokę
Gwinejską,idalejnapołudnie.Początkiożywionejdziałalnościhandlowej
HausańczykówdatująsięodXVIw.Karawanyhausańskieprzekraczałypustynię
SaharęidocierałydoTrypolisu.Ichszlakiprowadziłydostrefyleśnejnaobszarze
obecnejGhany,dokądwyprawialisiępoorzechykolaiponiewolników.
WniewolnikówikośćsłoniowązaopatrywalisiętakżenaobszarzeKamerunu.
DziałalnośćmisyjnaHausańczykówiichpielgrzymkidoświętychmiastislamu
dałypoczątekosadnictwutegoluduwEgipcieiwRepubliceSudanu.Wtak
odległychmiastach,jak:Dakar,Duala,Freetown,Brazzaville,Jaundeiwwielu
innych,istniejądużedzielnicecudzoziemców,zwane
zangunàa,
wktórych
liczebniedominująHausańczycyiodgrywajątakżepierwszoplanowąrolęwżyciu
gospodarczymiorganizacjispołeczno-politycznejemigrantów.
NaszeźródłanatematwczesnejhistoriiluduHausaograniczająsiędotradycji
ustnychorazdokilkukroniknapisanychwXIXw.,alesięgającychdopoczątków
bieżącegotysiąclecia.Onerównieżwdużejmierzeopierająsięnaznanej
zżywotnościwCzarnejAfrycetradycjiustnej.
Wydajesięprawdopodobne,żepierwotnimieszkańcykrajuHausanależeli
doludnościnegroidalnej,utrzymującejsięzmyślistwaizbieractwa.Wpewnym
okresieswejhistoriiludnośćtaprzemieszałasięzemigrantamipochodzenia
chamitosemickiego.Tozmieszanienastąpiłowkrainiegeograficznejzwanej
Sudanem.PodpojęciemtymrozumiesiębiegnącywpoprzekAfrykipasziemi,
