Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
Katsiny.Doichobowiązkównależyzbieraniepodatkówodosóbpełniących
wkulcieróżnefunkcje.Wrazzzarządzającymikultemmężczyznamiorganizują
oneuroczystości
bóorii
idostarczajązwierzątofiarnych.Dużąrolęodgrywa
wkulcie„matkakorzeni”.Znaonaleczniczewłaściwościziół,liściikorzenioraz
potrafiprzyrządzićznichskuteczneleki.Nieodłącznymiuczestnikamiobrzędów
sąmuzycy.Tylkooniznajązawołaniapochwalnekażdegoduchaipotrafią
przywoływaćgoodpowiednimrytmembębnów[King1966].Inicjacjadokultu
kobiet-mediówmasformalizowanycharakterinazywasię
girkaa
„gotowanie”.
Inicjowana,zwana„narzeczoną”
bóorii,
uczysięróżnychgestówizwyczajów
duchów,poznajemitologiękultuiprzyswajatajnikisztukizielarskiej.Szczególnie
dobrzezapoznajesięznaturąducha,któremumasłużyć.Uczysięformułipieśni
pochwalnych,atakżekrokówtanecznych.Czaswtajemniczeniatrwaczternaście
dni,kiedyto„narzeczona”duchapozostajewizolacjiodresztyspołeczności.
WAderawa(Niger)„gotowanie”składasięzdwóchetapów,liczących
odpowiedniotrzyiczterydni[ErlmanniMagagi1989:7],
Whausańskimkulcie
bóorii
możnazostaćmediumwdwojakisposób:albo
przezdziedziczenieduchanawiedzającegowłasnąmatkę,bądźteżwwyniku
inicjacji.Obrzędominicjacyjnympoddajesięchorekobiety,którychniemoc
interpretujesię,jakoznakpowołaniaprzezducha.Wierzysię,żeskoroduchy
zsyłająnaludzichoroby,totylkoonemogąichwyleczyć,ajedynymsposobem
uzdrowieniamożebyćsłużeniewcharakterzemedium.Wlicznychkultach
ekstatycznych,nacałymświecie,występujeswoistasymbolikamedium,jako
wierzchowca(klaczy),orazducha,jakojeźdźca.UHausarównieżuważasię
mediumzaklaczducha.Począteknawiedzeniajest„dosiadaniem”,zaś
sygnalizowanykaszlemikichaniemkoniecobecnościduchawcielemedium
określasięczasownikiem„zsiadać”.
Obrzędy
bóorii
organizujesięzokazjiwiększychuroczystości.Ichcelemjest
wtedyoddanieczciwszystkimduchom.Wprzypadkuczyjejśchorobyczyklęski
żywiołowejludziezbierająsię,abyprzebłagaćduchazsyłającegotenieszczęścia.
Światduchów
bóorii
wyobrażająsobieHausańczycynakształtwłasnego,
feudalnegoizhierarchizowanegospołeczeństwa.IchstolicąmabyćCzerwone
Miasto,leżącewCzerwonymKraju,krainieumiejscawianejmiędzyoaząGhat
awyżynąAzben.Obokbramywjazdowejdomiastaduchówrośniepotężny
baobab,wktóregokorzeniachodbywająsięposiedzenia.Miastemrządziwładca
duchów,który—jakwładcawświecierealnym—maswegowezyraiinnych
dostojników.Utrzymujearmięstrzegącychbrammiastawojowników,którzy
walczązduchamisąsiednichludów.
ZamatkęwszystkichduchówuważanajestInna(„Matka”),zwanatakże
Bafillatana(„Fulanka”),UwarGona(„MatkaPól”),czyUwarGari(„MatkaMiasta”).
Jakokobietafulańskarozporządzastadembydła.Odniejzależyurodzajnośćpól,
alerównieżipłodnośćkobiet.Żywisięmlekiemwymieszanymzkrwiązwierzęcia
ofiarnego.Kobieta-mediumnawiedzonaprzezInnęobracatłuczkiemdoubijania
masła.
DużąpopularnościącieszysięGadżimare,uważanyzasynaInny.Występuje
podpostaciąwężaitęczy
.Maprzebywaćnadniestudni,wźródłachrzekoraz
wmrowiskach.Nosiprzydomek„Pijącywodę”,gdyż—jakwwierzeniach
Maguzawa—pozbawialudzidobrodziejstwadeszczów.Nawiedzonaprzezducha
Gadżimarekobietaprzykrywagłowęczarnąchustką,jakożenależyondoduchów
czarnych,mogącychspowodowaćśmierć.
DrugisynInnynazywasięKure(„Samiechieny”).Jestmiędzyinnymipatronem
pięściarzyidlategonawiedzoneprzezniegokobietynietylkonaśladują
zachowaniehieny,aletakżesięboksują.UlubionymnapojemKurejestmiejscowe
