Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SCHYŁEKSTAREGOŚWIATA:
„LABELLEEPOqUE”1871–1914
50
uznali,żeRosjaniebylibygotowitoakceptować,gdybydziałaniarząduanglo-indyj-
skiegowTybeciezostaływstrzymane.Ostatecznieakcjapłk.FrancisaEdwardaYoung-
husbandazostałaprzerwanaaRosjaniezaakceptowalidekretkedywaz10maja
1904r.Pozatym2czerwcaAnglicywręczylistronierosyjskiejmemorandumzawie-
rająceichzobowiązaniedoniepodejmowaniapróbnaruszaniastatusquowTybecie.
Brytyjczycy–wyzyskującniepowodzeniaRosjanwwojniezJaponią–staralisię
wzmocnićwłasnewpływynaspornychterytoriach.WPersjipodważalirosyjską
po-zycjęfinansową.ŻądaliodszachaMozaffaraad-Dina,byusunąłzpółnocnych
regionówkrajurosyjskichprzedstawicielihandlowychiinstruktorówwojskowych.
CoprawdaRosjaniezdołaliwmarcu1904r.pokrzyżowaćteplany,Brytyjczycy
dążylijednakdofinansowegouzależnieniakraju.Wsierpniu1904r.pożyczyli
Persji100tys.funtów,aw1905r.–wdwóchratachaż1mlnfuntów.Anglicyupo-
rządkowaliswojewpływywAfganistanie.Wgrudniu1904r.doKabuluprzybyła
misjaLouisaW
.Dane’a.Wefekcieczteromiesięcznychrokowańdoszłodozawar-
cia21marca1905r.układu,któryutrzymywałwmocypostanowieniazlat1880
i1893.NieprzyznawałjednakAnglikomżadnychnowychprzywilejów.Znaczące
sukcesyuzyskalinatomiastAnglicywTybecie.Wdniu7września1904r.doszło
dozawarciaukładu,któryuzależniałtenkrajodWielkiejBrytanii.Jednakżenie
zaaprobowałgorządjejkrólewskiejmościi3listopadazmieniłwielejegopostano-
wień.WrezultacieodpowiedzialnośćspadłanalordaGeorge’aN.Curzona,które-
goodwołanozIndii.ZarazemrozpoczętonegocjacjezChińczykami.Ostatecznie
27kwietnia1906r.zawartowPekiniekonwencję,wmyślktórejWielkaBrytania
przyrzekłanieanektowaćTybetuinieingerowaćwstosunkiwewnętrzne.
Cowięcej,LansdownepróbowałzmienićukładsiłnaBałkanach,azwłaszcza
wMacedonii.PierwszyprogramwtejmierzeopracowaływMürzsteg–zjego
inspiracji–RosjaiAustro-Węgry,anastępnie23października1903r.przed-
łożyłygoPorcie.ObapaństwamiałysprawowaćwMacedoniiwspólnąkontrolę
izapobiegaćrozszerzaniutamwpływówinnychkrajów.Lansdownenatomiast
proponowałwstyczniu1905r.,abywyjąćMacedonięspodjurysdykcjiTurcjiiby
wkonsekwencjikrainątązarządzałkoncertmocarstw.Obszarpozostającypod
jegozarządemposzerzałoAdrianopol,czegowewcześniejszymprojekcieniebyło.
WodpowiedziRosjaiAustro-WęgryzaproponowałydokonaniewMacedonii
reformfinansowych.Propozycjataopierałasięnietylkonaporozumieniupodpi-
sanymwMürzsteg,lecztakżenapóźniejszejtajnejdeklaracjiprzyjętejwPetersbur-
gu15października1904r.DotegowmieszalisięNiemcy,którzynakłonilisułtana
dozaprezentowaniawłasnegoprojektu.Tensugerował,abybudżetdlaMacedonii
byłwydzielony,alepozostawałwgestiirządutureckiego.WobectegoAnglicyza-
akceptowaliprojektrosyjsko-austriackiiwmaju1905r.sześćmocarstwprzedło-
żyłogosułtanowi.Wrezultacieokazałosięwięc,żeNiemcysązbytliczącymsię
graczem,abymożnakontrowaćichposunięciabezporozumieniazPetersburgiem.
KlęskawwojniezJaponiąsprawiła,żewPetersburguzdecydowanosięnawzno-
wienieekspansjinaBałkanach.KrokówzaostrzyłrzeczjasnasporyzWiedniem
iBerlinem.
