Historia powszechna. Wiek XX

Jakub Tyszkiewicz, Edward Czapiewski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-20707-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2010

Liczba stron:

1537

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Tyszkiewicz, Jakub; Czapiewski, Edward. Historia powszechna. Wiek XX. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, 1537 s. ISBN 978-83-01-20707-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Tyszkiewicz, J.

A1 Czapiewski, E.

T1 Historia powszechna. Wiek XX

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2010

SN 978-83-01-20707-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 6012, author = "Tyszkiewicz, Jakub and Czapiewski, Edward", editor = "", title = "Historia powszechna. Wiek XX", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2010", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-20707-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Tyszkiewicz, Jakub

AU - Czapiewski, Edward

ED -

TI - Historia powszechna. Wiek XX

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2010

SN - 978-83-01-20707-6

ER -

Netografia (standard APA):

Tyszkiewicz, Jakub; Czapiewski, Edward. Historia powszechna. Wiek XX [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010 [dostęp: 05 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/historia-powszechna-wiek-xx-jakub-tyszkiewicz-edward-6012.

historia powszechna, wiek XX

Nowe ujęcie dziejów "najkrótszego stulecia"!

W nowoczesnym podręczniku autorzy nie tylko rzetelnie prezentują dzieje lat 1914-1989, ale także kładą nacisk na dynamikę procesów historycznych. W głównych częściach publikacji ukazują przemian...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-20707-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2010

Liczba stron:

1537

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Strona tytułowa2
Strona redakcyjna3
Spis treści4
Wstęp47
CZĘŚĆ PIERWSZA. Pierwsza wojna światowa i jej konsekwencje52
Rozdział I. Od wojny europejskiej do rozwiniętej wojny światowej53
1. Początek wojny – gorące lato i jesień 1914 r.53
1.1. Dryfowanie ku wojnie53
1.2. Pierwsze działania wojenne – ukształtowanie się frontów wojennych60
1.2.1. Uderzenie Niemiec na Belgię i Francję60
1.2.2. Sytuacja na froncie wschodnim64
2. Poszerzanie frontów wojennych 1915–191669
2.1. Kampania na froncie wschodnim69
2.2. Na zachodzie bez zmian72
2.3. Powstanie nowych frontów wojny w Europie, Azji i Afryce76
2.3.1. Front kaukaski i walki w Dardanelach76
2.3.2. Przyłączenie się Włoch do wojny po stronie ententy77
2.3.3. Przystąpienie Bułgarii do wojny po stronie państw centralnych78
2.3.4. Przystąpienie Rumunii do wojny po stronie ententy79
2.3.5. Walki na Bliskim Wschodzie80
2.3.6. Działania w Azji Wschodniej81
3. Ostatnia faza wojny 1917–191884
2.3.7. Działania w koloniach niemieckich w Afryce84
3.1. Konsekwencje przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny85
3.2. „Najsłabsze ogniwo w łańcuchu państw imperialistycznych”. Rosja od rewolucji lutowej do październikowej88
3.2.1. Upadek caratu i początek dwuwładzy w Rosji90
3.2.2. Przewrót październikowy bolszewików96
3.3. Działania wojenne na zachodzie w 1917 r.99
3.3.1. Front francuski99
3.3.2. Front włoski101
3.4. Wojna na morzu102
3.5. Zakończenie I wojny światowej105
4. Społeczno-polityczne i gospodarcze skutki wojny110
4.1. Stosunek społeczeństw do wojny110
4.2. Sytuacja gospodarcza113
4.2.1. Państwa centralne114
4.2.2. Państwa ententy117
4.3. Sprawa polska119
4.3.1. Odrodzenie państwa polskiego123
4.4. Ferment narodowy w innych krajach europejskich124
4.4.1. Powstanie nowych państw na gruzach Austro-Węgier124
4.4.2. Próby utworzenia nowych państw w Europie Wschodniej127
4.4.3. Ku niepodległej Irlandii131
Rozdział II. Ukształtowanie ładu powojennego133
1. Podwaliny nowej Europy: konferencja paryska i traktaty pokojowe133
1.1. Rozbieżności wśród mocarstw w sprawie nowego ładu europejskiego i światowego133
1.2. Konferencja paryska – traktat wersalski140
1.2.1. Traktat wersalski143
1.3. Traktaty pokojowe z innymi państwami centralnymi146
1.4. Traktaty a kwestia stabilizacji pokojowej w Europie i na świecie151
2. Idea Ligi Narodów154
2.1. Powołanie nowej organizacji154
2.2. Pakt Ligi156
2.3. Terytoria mandatowe159
CZĘŚĆ DRUGA. Między wojnami161
Rozdział I. Przejściowa stabilizacja Europy i świata 1918–1929162
1. Czynniki destabilizujące w Europie i na świecie162
1.1. Międzywojnie czy wojna trzydziestoletnia?162
1.2. Ekspansja komunizmu163
1.2.1. Adaptacja ideologii do potrzeb komunizmu rosyjskiego163
1.2.2. Nieudana rewolucja światowa163
1.2.3. Zwycięstwo rewolucji w jednym kraju165
1.2.4. Internacjonalizm najwyższą formą imperializmu radzieckiego – powstanie i działalność III Międzynarodówki (Komintern)166
1.3. Faszyzm – ekspansja ideologii szowinistycznej169
1.4. Odmienność idei autorytarnych od totalitaryzmu172
1.5. Początek rozpadu imperiów kolonialnych174
1.6. Sprzeczności interesów między mocarstwami i mniejszymi państwami177
2. Sytuacja międzynarodowa w pierwszych latach po wojnie180
2.1. Działalność Ligi Narodów w latach 1920–1924180
2.2. System wersalski a polityka europejska Francji i Wielkiej Brytanii w pierwszych latach powojennych (do 1924)182
2.2.1. Cele polityki Francji i Wielkiej Brytanii wobec Niemiec – pierwsze rozbieżności i starania o wspólną politykę182
2.3. Konferencja w Genui i jej konsekwencje186
2.3.1. Niebezpieczeństwo współpracy niemiecko-radzieckiej186
3. Sytuacja Niemiec na tle polityki międzynarodowej190
3.1. Sytuacja w Niemczech po konferencji paryskiej – konsekwencje traktatu wersalskiego i rewolucji190
3.1.1. Rewolucja listopadowa i przejęcie władzy przez socjaldemokrację191
3.1.2. Wzrost tendencji nacjonalistycznych194
3.2. Wzrost napięcia społecznego w Niemczech195
3.3. Potrzeba zwrotu w polityce Wielkiej Brytanii i Francji wobec Rzeszy197
3.4. Działania skrajnych sił politycznych w Niemczech199
3.5. Sytuacja gospodarcza. Plan Dawesa202
3.6. Polityka rządu G. Stresemanna205
4. Sytuacja społeczno-ekonomiczna w Europie do 1924 r.208
4.1. Sytuacja społeczno-ekonomiczna po I wojnie światowej208
4.2. Zróżnicowanie problemów politycznych, społecznych i ekonomicznych w różnych subregionach Europy210
4.2.1. Kraje skandynawskie210
4.2.2. Bałkanizacja Europy Środkowo-Wschodniej?215
4.2.3. Specyficzna sytuacja Polski216
4.2.4. Sytuacja państw na Półwyspie Bałkańskim i Węgier221
4.2.5. Na Półwyspie Iberyjskim226
5. Narodziny faszyzmu w Italii229
5.1. Przyczyny narodzin faszyzmu229
5.2. Dojście Mussoliniego do władzy i jego umocnienie się232
6. Rosja Radziecka i ZSRR – zwycięstwo komunizmu w jednym kraju239
6.1. Kształtowanie się państwa radzieckiego239
6.2. Wojna domowa w Rosji: rewolucja i kontrrewolucja243
6.3. Nowa idea gospodarcza – komunizm wojenny i jego skutki247
6.3.1. Wprowadzenie komunizmu wojennego247
6.3.2. Opór społeczny wobec komunizmu wojennego253
6.4. Przejście do Nowej Polityki Ekonomicznej255
6.5. Dojście Stalina do władzy258
7. Locarno – próba poprawy systemu wersalskiego262
7.1. Ku paktowi w Locarno262
7.2. Układ w Locarno264
7.3. Próba „poprawy” ładu wersalskiego265
8. Międzynarodowe działania na rzecz rozbrojenia i zapobieżenia konfliktom zbrojnym w latach 20.268
8.1. Kwestia rozbrojenia268
8.2. Pakt Brianda–Kellogga271
9. Imperium Brytyjskie273
9.1. Sytuacja wewnętrzna w Wielkiej Brytanii – symptomy osłabienia, chwiejna sytuacja polityczna273
9.2. Kwestia irlandzka277
9.3. Przekształcanie imperium, dominia, kolonie – ruchy odśrodkowe278
9.3.1. Niepodległość Egiptu281
9.3.2. Sytuacja w brytyjskich posiadłościach azjatyckich – Indie284
9.3.3. Inne posiadłości brytyjskie w Azji Południowo-Wschodniej289
10. Francja i jej polityka kolonialna290
10.1. Przemiany wewnętrzne we Francji – III Republika po kataklizmie wojennym290
10.2. Sytuacja w posiadłościach kolonialnych295
10.2.1. Procesy emancypacyjne w krajach Maghrebu296
10.2.2. Sytuacja w Indochinach299
11. Turcja i Bliski Wschód po likwidacji imperium osmańskiego301
11.1. Polityka Mustafy Kemala – likwidacja imperium301
11.2. Reformy wewnętrzne w Turcji303
11.3. Rozgrywka mocarstw o ustalenie ich wpływu na podział krajów Bliskiego Wschodu306
11.4. Kształtowanie się źródeł konfliktu bliskowschodniego307
11.4.1. Palestyna i początki konfliktu arabsko-żydowskiego307
11.4.2. Powstanie Transjordanii i sytuacja w Iraku308
11.5. Mandaty francuskie309
11.5.1. Syria i Liban309
12. Stany Zjednoczone w okresie boomu gospodarczego310
12.1. Sytuacja polityczna i gospodarcza USA po wojnie – izolacjonizm kontrolowany310
11.5.2. Niepodległość Jemenu i Arabii Saudyjskiej310
12.2. Boom gospodarczy, problemy społeczne313
13. Sytuacja w Ameryce Łacińskiej do czasów wielkiego kryzysu316
13.1. Stany Zjednoczone i ich wpływ na państwa latynoamerykańskie316
13.2. Główne tendencje rozwojowe państw Ameryki Łacińskiej po I wojnie światowej316
13.3. Sytuacja gospodarcza i ekonomiczna w krajach Ameryki Południowej318
13.4. Sytuacja w Ameryce Środkowej i na Karaibach320
13.5. Po rewolucji w Meksyku324
14. Daleki Wschód326
14.1. Destabilizacja Chin i jej przyczyny326
14.2. Sytuacja w Japonii331
Rozdział II. Wielki kryzys i jego skutki (1929–1935)333
1. Światowe skutki kryzysu – różne fazy przebiegu kryzysu począwszy od USA333
1.1. Wybuch kryzysu i jego konsekwencje333
1.2. Ogólna charakterystyka kryzysu gospodarczego i prób jego przezwyciężenia335
2. Zwycięstwo hitleryzmu w Niemczech i jego skutki340
2.1. Chaos społeczno-polityczny w Niemczech – remedium nazistowskie340
2.1.1. Sytuacja w Niemczech przed kryzysem gospodarczym340
2.2. Przejęcie władzy przez Hitlera. Kształtowanie systemu totalitarnego350
2.3. Realizacja polityki rasistowskiej359
3. Przemiany w ZSRR i ich wpływ na politykę europejską i światową362
3.1. NEP a komunizm, Stalin przejmuje pełnię władzy. Ku pięciolatce363
3.2. Powrót do doktryny komunistycznej – pierwsza pięciolatka365
4. Sytuacja we Francji371
5. Przemiany w Wielkiej Brytanii i Imperium Brytyjskim375
5.1. Początki Commonwealthu – Brytyjskiej Wspólnoty Narodów376
6. Poszczególne subregiony europejskie w okresie kryzysu – przemiany377
6.1. Sytuacja w krajach skandynawskich – skutki polityczne kryzysu377
6.2. Ku dyktaturze Salazara – „Nowe Państwo”. Inna droga Hiszpanii na początku lat 30.385
6.3. Państwa bałkańskie – ostrość konfliktów i próby ich rozwiązywania388
6.4. Kraje nadbałtyckie i inne państwa Europy Środkowo-Wschodniej. Różne poziomy kryzysu gospodarczego397
7. Wielki kryzys w Stanach Zjednoczonych i jego przezwyciężenie404
7.1. New Deal407
8. Ameryka Łacińska w okresie kryzysu – między dyktaturą a demokracją (do 1939)410
8.1. „Dobre sąsiedztwo”. Próby zmiany polityki USA wobec krajów latynoamerykańskich410
8.2. Rozpowszechnienie systemu wodzostwa – caudillizm w Ameryce Południowej i jego polityka gospodarcza oraz społeczna411
8.3. Sytuacja polityczna w państwach rządzonych przez dyktatury wojskowe413
8.4. Sytuacja w krajach demokratycznych Ameryki Łacińskiej414
8.5. Sytuacja w Ameryce Środkowej i na Karaibach416
8.6. Finałowa faza rewolucji w Meksyku417
8.7. Kanada w okresie międzywojennym418
9. Sytuacja na Dalekim Wschodzie i w Azji Południowo-Wschodniej419
9.1. Sytuacja w Chinach w latach 1929–1935419
9.2. Japonia w I dekadzie lat 30.421
9.3. Agresja japońska w Mandżurii i wzrost napięcia w stosunkach z Chinami423
10. Bliski i Środkowy Wschód w latach 30.425
10.1. Mandaty brytyjskie425
10.2. Sytuacja w Transjordanii i Iraku427
10.3. Mandaty francuskie428
10.4. Niepodległe państwa w Azji Środkowej – Persja i Afganistan429
11. Sytuacja w koloniach w latach 30.431
11.1. Sytuacja w koloniach brytyjskich w Azji432
11.2. Sytuacja w koloniach francuskich437
11.3. Kolonie belgijskie i holenderskie oraz portugalskie438
11.4. Początki segregacji rasowej w Związku Południowej Afryki440
Rozdział III. Ku wojnie światowej (1935–1939)442
1. Rozwój sytuacji międzynarodowej od połowy lat 30.442
1.1. Polityka Ligi Narodów na przełomie lat 20. i 30.442
1.2. Wystąpienie Niemiec i Japonii z Ligi Narodów444
1.3. Wstąpienie ZSRR do Ligi Narodów445
1.4. Nieprzygotowanie do wojny mocarstw zachodnich447
1.5. Utrata przez Ligę Narodów podmiotowości w polityce międzynarodowej448
1.6. Pakty bilateralne i multilateralne – próba zachowania równowagi europejskiej i pokoju światowego450
1.6.1. Szanse Paktu Czterech i Paktu Wschodniego451
1.6.2. Pakty bilateralne – Polska i Czechosłowacja456
2. Przygotowania III Rzeszy do wojny458
3. Kontynuacja „eksperymentu” radzieckiego464
3.1. Istota zmian ekonomicznych i społecznych w ZSRR w połowie lat 30.464
3.1.1. Skutki kolektywizacji464
3.1.2. Kolejne plany pięcioletnie466
3.2. Terror i czystki467
3.3. Rozwój sił zbrojnych ZSRR473
3.3.1. Rozbudowa i modernizacja armii473
3.4. Idea rewolucji światowej w nowym kształcie475
4. Wojna domowa w Hiszpanii i jej wpływ na sytuację europejską477
4.1. Przyczyny wojny w Hiszpanii i stopniowanie konfliktu477
4.2. Zamach wojskowy482
4.2.1. Wojna domowa w Hiszpanii w polityce innych państw europejskich482
4.2.2. Rozwój wojny domowej w Hiszpanii484
5. Burza dalekowschodnia489
5.1. Agresywna polityka Japonii w II połowie lat 30.489
5.2. Agresja japońska w Chinach492
5.3. ZSRR w rozgrywce chińskiej. Konflikt z Japonią495
5.3.1. Konflikt radziecko-japoński496
6. Sytuacja w Afryce – konflikt włosko-abisyński497
6.1. Znaczenie konfliktu abisyńskiego dla polityki międzynarodowej497
6.2. Agresja włoska w Etiopii499
7. Agresja hitlerowskich Niemiec – ku wybuchowi wojny światowej502
7.1. Pasywna polityka Wielkiej Brytanii i Francji wobec polityki Hitlera502
7.2. Anszlus Austrii i podporządkowanie Czechosłowacji504
7.2.1. Pierwsza próba anszlusu Austrii – 1934 r.504
7.2.2. Zmiana polityki Włoch wobec III Rzeszy505
7.2.3. Anszlus Austrii przez III Rzeszę505
7.2.4. Sprawa Sudetów i konferencja w Monachium507
7.2.5. Konsekwencje polityki appeasementu510
7.3. Sytuacja międzynarodowa w Europie po Monachium511
7.3.1. Zabór Czechosłowacji i inne agresywne kroki III Rzeszy513
7.3.2. Żądania niemieckie wobec Polski515
7.3.3. Cele niemieckie w przededniu wojny. Pakt stalowy517
7.4. Ku paktowi Ribbentrop–Mołotow519
7.4.1. Postawa ZSRR wobec napiętej sytuacji międzynarodowej wiosną 1939 r.519
7.4.2. Podwójna gra Stalina520
7.4.3. Pakt Ribbentrop–Mołotow523
8. Antypody – Australia i Nowa Zelandia w okresie międzywojennym525
8.1. Reforma Imperium Brytyjskiego527
8.2. Australia wobec kryzysu gospodarczego528
8.3. Sytuacja w Nowej Zelandii530
CZĘŚĆ TRZECIA. II wojna światowa532
Rozdział I. Na frontach wojny533
1. Na froncie europejskim (1939–1941)533
1.1. Kampania polska533
1.2. Dziwna wojna540
1.3. Wojna zimowa542
1.4. Napaść III Rzeszy na Danię i Norwegię543
1.5. Agresja niemiecka na zachodzie Europy545
1.6. Zajęcie państw bałtyckich i Besarabii przez ZSRR551
1.7. Bitwa o Wielką Brytanię552
1.8. Napaść państw Osi na Grecję i Jugosławię555
1.9. Operacja „Barbarossa”. Napaść nazistowska na ZSRR557
2. Walki na innych kontynentach i na morzu (1939–1941)561
2.1. Sytuacja w Afryce Północnej i walki na pustyni w latach 1940–1941562
2.2. Sytuacja na Bliskim i Środkowym Wschodzie564
2.3. Walki na morzu i bitwa o Atlantyk (1939–1941)565
2.4. Podboje Japonii w Azji568
2.5. Atak japoński na Pearl Harbor570
2.6. Sukcesy japońskie na Pacyfiku572
3. Dyplomacja i polityka 1939–1945576
3.1. Współpraca niemiecko-radziecka i umacnianie strefy wpływów przez ZSRR576
3.2. Powstanie koalicji państw Osi. Pakt trójstronny578
3.3. Wielka Brytania i jej sojusznicy do 1941 r.579
3.4. Układ brytyjsko-radziecki i porozumienia ZSRR z rządami emigracyjnymi w Londynie581
3.5. Karta Atlantycka i deklaracja Narodów Zjednoczonych582
3.6. Współpraca brytyjsko-amerykańska584
3.7. Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie587
3.8. Kwestia polska w polityce trzech mocarstw590
3.9. Konferencja w Jałcie593
3.10. Konferencja w Poczdamie595
4. Front wschodni (1942–1944)597
4.1. Działania na froncie wschodnim w 1942 r.597
4.2. Kontrofensywa radziecka i bitwa pod Kurskiem601
4.3. Ofensywy radzieckie w 1944 r.604
5. Walki na śródziemnomorskim teatrze działań zbrojnych606
5.1. Walki w Afryce Północnej i lądowanie aliantów w Tunisie i Algierze (1942–1943)607
5.2. Kampania włoska609
6. Front zachodni (1942–1944)613
6.1. Rajd na Dieppe613
6.2. Utworzenie „drugiego frontu” w Normandii614
6.3. Lądowanie na Riwierze Francuskiej618
6.4. Operacja „Market-Garden” i bitwa o ujście Skaldy619
6.5. Ofensywa niemiecka w Ardenach622
7. Bitwa o Niemcy – 1945624
7.1. Ofensywa styczniowa Armii Czerwonej624
7.2. Ofensywa na zachodzie625
7.3. Wyścig do Berlina626
7.4. Ostatnie walki i kapitulacja Niemiec627
8. Walki w powietrzu i na morzu628
8.1. Strategiczna kampania powietrzna aliantów zachodnich 1941–1945628
8.2. Walki na morzach w latach 1942–1945631
9. Walki na Pacyfiku (1942–1945)636
9.1. Bitwa o Midway i walki o Guadalcanal636
9.2. Wojna na Pacyfiku w latach 1943–1945640
9.3. Działania w Azji Południowo-Wschodniej w latach 1943–1945645
9.4. Zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki. Kapitulacja Japonii646
Rozdział II. Na froncie wewnętrznym648
1. Państwa sprzymierzone648
1.1. Wielka Brytania w czasie wojny648
1.2. Stany Zjednoczone653
1.3. ZSRR w czasie wojny657
1.4 Chiny662
1.5. Commonwealth664
2. Państwa Osi i ich sojusznicy667
2.1. Nazistowskie Niemcy667
2.2. Japonia674
2.3. Włochy677
2.4. Sojusznicy państw Osi679
2.4.1. Węgry679
2.4.2. Rumunia681
2.4.3. Bułgaria682
2.4.4. „Republika proboszczów” – Słowacja683
2.4.5. Finlandia684
3. Państwa neutralne w Europie. Sytuacja na innych kontynentach685
3.1. Kraje neutralne685
3.1.1. Państwa Półwyspu Iberyjskiego686
3.1.2. Szwajcaria688
3.1.3. Szwecja688
3.1.4. Irlandia689
3.1.5. Turcja689
3.1.6. Watykan690
3.2. Państwa Ameryki Łacińskiej691
3.3. Sytuacja w Afryce694
3.3.1. Kraje Maghrebu694
3.3.2. Bliski Wschód695
4. Okupacja i kolaboracja w Europie696
4.1. Podział okupowanej Europy696
3.3.3. Afryka na południe od Sahary696
4.2. Kolaboracja698
4.3. Niemiecki „nowy porządek”700
4.4. Okupacja Europy Środkowo-Wschodniej704
4.4.1. Protektorat Czech i Moraw704
4.4.2. Okupacja niemiecka ziem polskich705
4.4.3. Okupacja Polski i państw bałtyckich przez ZSRR (1939–1941)712
4.5. Okupacja i kolaboracja na podbitych przez III Rzeszę terenach ZSRR716
4.4.4. Okupacja niemiecka państw bałtyckich716
4.5.1. Okupacja Ukrainy i Białorusi719
4.6. Okupacja na Bałkanach720
4.6.1. Jugosławia721
4.6.2. Albania723
4.6.3. Grecja723
4.7. Francja Vichy724
4.8. Okupowana Francja727
4.9. Inne kraje zachodnioeuropejskie729
4.9.1. Norwegia730
4.9.2. Holandia i Belgia731
4.9.3. Dania733
4.10. Japonia i azjatycka sfera dobrobytu734
5. Ruch oporu736
5.1. Pojęcie ruchu oporu736
5.2. Polskie Państwo Podziemne737
5.3. Partyzantka radziecka742
5.4. Ukraiński ruch oporu744
5.5. Ruch partyzancki na Białorusi745
5.6. Protektorat Czech i Moraw746
5.7. Ruch oporu i wojna domowa w Jugosławii746
5.8. Ruch partyzancki i wojna domowa w Grecji750
5.9. Ruch oporu we Francji752
5.10. Ruch oporu w innych krajach zachodniej Europy754
5.10.1. Norwegia754
5.10.2. Ruch oporu w Danii, Holandii i Belgii755
5.11. Ruch oporu we Włoszech757
5.12. Powstania przeciwko okupantowi niemieckiemu758
5.12.1. Powstanie warszawskie758
5.12.2. Powstanie na Słowacji759
5.12.3. Powstanie w Paryżu760
5.12.4. Powstanie w Pradze760
5.13. Opozycja antyhitlerowska w III Rzeszy761
5.14. Ruch oporu w Azji Wschodniej762
6. Holokaust763
6.1. Holokaust – zagłada europejskich Żydów763
6.1.1. Przed ostatecznym rozwiązaniem. Sytuacja ludności żydowskiej w Europie w latach 1939–1941764
6.1.2. „Ostateczne rozwiązanie” i zagłada europejskich Żydów767
6.1.3. Bierność i opór770
6.2. Bilans Zagłady771
6.3. Sprawiedliwi wśród narodów świata773
7. Rozwój techniki i nowe wynalazki774
8. Wywiad i propaganda778
8.1. Działania wywiadowcze778
8.2. Propaganda780
9. Bilans wojny782
10. Zbrodnie wojenne w czasie II wojny światowej786
10.1. Zbrodnie wojenne państw Osi786
10.1.1. Zbrodnie niemieckie787
10.1.2. Zbrodnie armii japońskiej787
10.2. Zbrodnie dokonywane przez ZSRR790
10.3. Procesy zbrodniarzy wojennych791
10.4. Grabież dzieł sztuki793
11. Powstanie ONZ794
CZĘŚĆ CZWARTA. Zimna wojna800
Rozdział I. Świat w cieniu zimnej wojny801
1. Początki zimnej wojny (1945–1953)801
1.1. Ideologiczne i propagandowe podstawy zimnej wojny801
1.2. Początki zimnej wojny804
1.3. Amerykańska polityka powstrzymywania i jej elementy806
1.4. Na krawędzi konfrontacji. Rozwój sytuacji w latach 1949–1953809
2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki po zakończeniu wojny811
2.1. Stany Zjednoczone po II wojnie światowej811
2.1.1. Sytuacja polityczna w USA814
2.2. Związek Radziecki po II wojnie światowej816
3. Pierwsze pole starcia. Problem niemiecki821
3.1. Podział Niemiec na strefy okupacyjne821
3.1.1. Polityka mocarstw w strefach okupacyjnych822
3.2. Spory polityczne wokół przyszłości Niemiec826
3.3. Kryzys berliński829
3.4. Powstanie dwóch państw niemieckich830
3.5. Traktaty pokojowe z sojusznikami III Rzeszy i okupacja Austrii831
4. Państwa Europy Zachodniej (1945–1947)832
4.1. Sytuacja ekonomiczna, polityczna i społeczna w państwach zachodnioeuropejskich832
4.2. Sytuacja we Francji po II wojnie światowej833
4.3. Włochy po II wojnie światowej835
4.4. Wielka Brytania po II wojnie światowej836
4.5. Inne państwa zachodniej i północnej Europy838
4.6. Wojna domowa w Grecji 1946–1949840
4.7. Rola planu Marshalla w odbudowie Starego Kontynentu841
4.8. Inicjatywy integracyjne842
4.9. Europejska Wspólnota Węgla i Stali845
5. Uzależnienie krajów Europy Środkowo-Wschodniej przez ZSRR i ich stalinizacja848
5.1. Stopniowe przejmowanie władzy przez komunistów848
5.2. Ideologiczne podporządkowanie europejskiego ruchu komunistycznego przez ZSRR850
5.3. Przejęcie władzy przez komunistów w Polsce851
5.4. Od pozornej niepodległości do pełnego podporządkowania. Czechosłowacja854
5.5. „Taktyka salami”. Węgry855
5.6. Sytuacja w Rumunii857
5.7. W państwie Georgi Dymitrowa. Bułgaria858
5.8. W cieniu Tity. Jugosławia w latach 1945–1948. Sytuacja w Albanii859
5.9. Konflikt jugosłowiańsko-radziecki861
5.10. Stalinizacja Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1948–1953862
6. Bliski i Środkowy Wschód – geneza konfliktów865
5.11. Jugosławia po 1948 r.865
6.1. Konflikt na Bliskim Wschodzie866
6.2. Pierwsza wojna izraelsko-arabska868
6.3. Państwo Izrael870
6.4. Rewolucja w Egipcie872
6.5. Sytuacja innych byłych terytoriów mandatowych874
6.6. Niezadowolenie społeczne w Iraku, wzrost arabskiego nacjonalizmu875
6.7. Sytuacja w Iranie876
7. Kłopoty z imperium. Początki dekolonizacji877
6.8. Turcja – między liberalizmem a religijną tradycją877
7.1. Dekolonizacja878
7.2. Powstanie niepodległych Indii i Pakistanu879
7.3. Niepodległość Birmy. Sytuacja na Malajach882
7.4. Walka o niepodległość w koloniach holenderskich. Powstanie Indonezji883
7.5. Konflikt w Indochinach885
7.6. Sytuacja na Czarnym Kontynencie888
7.7. Pierwsze dążenia niepodległościowe w brytyjskich koloniach w Afryce889
7.7.1. Sytuacja na Złotym Wybrzeżu889
7.7.2. Sytuacja w Nigerii891
7.7.3. Sytuacja w Kenii892
7.8. Sytuacja w afrykańskich koloniach francuskich893
7.9. Wprowadzenie apartheidu w Związku Południowej Afryki894
8. Czerwony Daleki Wschód?896
8.1. Wojna domowa w Chinach i zwycięstwo komunistów896
8.2. ChRL w latach 1949–1953898
8.3. Sytuacja na Półwyspie Koreańskim901
8.4. Wojna w Korei903
8.5. Okupacja Japonii i jej zakończenie909
8.6. Sytuacja na Filipinach913
9. W cieniu supermocarstwa. Ameryka Łacińska914
9.1. Powstanie Organizacji Państw Amerykańskich i pakt z Rio915
9.2. Sytuacja gospodarcza w państwach latynoamerykańskich po II wojnie światowej916
9.3. Peronizm w Argentynie917
9.4. Brazylia pod rządami Vargasa919
9.5. Urugwaj, Chile i Boliwia920
9.6. Peru i Ekwador921
9.7. Kolumbia i Wenezuela922
9.8. Między rewolucją a dyktaturą. Gwatemala i inne państwa Ameryki Środkowej923
Rozdział II. Ku kryzysowi kubańskiemu. Świat w latach 1953–1962927
1. Przejściowa odwilż polityczna na świecie. Stosunki między supermocarstwami927
1.1. Polityczna „odwilż”?927
2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki932
2.1. Sytuacja wewnętrzna w Stanach Zjednoczonych w czasie prezydentury Dwighta D. Eisenhowera932
2.2. Ruch praw obywatelskich935
2.3. Narastanie radykalnych tendencji wśród młodzieży amerykańskiej937
2.4. Sytuacja wewnętrzna w ZSRR po śmierci Stalina937
2.5. „Odwilż”, XX Zjazd i tajne przemówienie Chruszczowa939
2.6. Sytuacja społeczna i polityczna w ZSRR na przełomie lat 50. i 60.940
2.7. Nierozwiązane problemy gospodarki radzieckiej941
3. Początki Europy dobrobytu943
3.1. Cud gospodarczy943
3.2. Tendencje integracyjne. Powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej945
3.3. Sytuacja polityczna, społeczna i gospodarcza w RFN947
3.4. Francja – od IV do V Republiki950
3.5. Rządy konserwatywne w Wielkiej Brytanii951
3.6. Włochy – między polityczną niestabilnością a rozwojem gospodarki952
3.7. Inne kraje europejskie953
4. Nadal za „żelazną kurtyną”. Europa Środkowo-Wschodnia955
3.8. Grecja i kwestia cypryjska955
4.1. Wpływ zmian na Kremlu na sytuację w krajach zależnych955
4.2. Powstanie w NRD956
4.3. Polepszenie stosunków ZSRR z Jugosławią. Rozwiązanie Kominformu957
4.4. Polski rok 1956958
4.5. Powstanie węgierskie960
4.6. Sytuacja w Europie Środkowo-Wschodniej na przełomie lat 50. i 60.962
5. Zmiany na Bliskim Wschodzie965
5.1. Dyktatura Nasera w Egipcie965
5.2. Sprzeciw Egiptu wobec utworzenia Paktu Bagdadzkiego i jego konsekwencje międzynarodowe967
5.3. Wojna o Kanał Sueski969
5.4. „Arabski socjalizm” i powstanie Zjednoczonej Republiki Arabskiej970
5.5. Sytuacja w innych państwach regionu971
5.5.1. Niepodległość Sudanu971
5.5.2. Przewrót wojskowy i obalenie monarchii w Iraku972
5.5.3. Sytuacja w Libanie973
5.5.4. Sytuacja w Arabii Saudyjskiej973
5.6. Sytuacja w Turcji. Przejęcie władzy przez armię974
5.7. Iran pod rządami szaha Rezy Pahlaviego975
5.8. Rosnące międzynarodowe znaczenie regionu bliskowschodniego976
6. Afryka uzyskuje niepodległość977
6.1. Rozpad imperium brytyjskiego w Afryce978
6.1.1. Powstanie niepodległej Ghany978
6.1.2. Nigeria978
6.1.3. Kenia980
6.1.4. Uganda981
6.1.5. Tanganika981
6.2. Dekolonizacja imperium francuskiego982
6.2.1. Gwinea Francuska984
6.2.2. Senegal984
6.2.3. Wybrzeże Kości Słoniowej985
6.2.4. Republika Środkowoafrykańska985
6.2.5. Kamerun i Togo986
6.2.6. Gabon986
6.3. Kraje Maghrebu987
6.4. Algier staje się Algierią988
6.5. Koniec belgijskiego panowania w Kongu990
6.6. Kolonie portugalskie992
6.7. W Rogu Afryki993
7. Trzeci Świat? Azja Południowo-Wschodnia994
7.1. Rozwój państwa indyjskiego w czasach Nehru994
7.2. Sytuacja w Pakistanie997
7.3. Chiny w okresie „wielkiego skoku”998
7.4. Republika Chińska na Tajwanie1002
7.5. Sytuacja w Indochinach i jej międzynarodowe implikacje1004
7.6. Podzielony Wietnam1006
7.7. Sytuacja w innych krajach Azji Południowo-Wschodniej1008
7.8. Dyktatura Sukarno w Indonezji1009
7.10. Na Półwyspie Koreańskim1011
7.9. Konferencja w Bandungu. Powstanie ruchu państw niezaangażowanych1011
7.11. Zmiany w Japonii1014
8. Między dyktaturą a rewolucją. Kraje Ameryki Łacińskiej1016
8.1. „Sojusz dla Postępu”1016
8.2. Ku rządom autorytarnym. Argentyna, Brazylia, Boliwia, Paragwaj1017
8.2.1. Przejęcie władzy przez wojsko w Argentynie1017
8.2.2. Brazylia w czasach rządów prezydenta Juscelino Kubitschka1018
8.3. Ku rewolucyjnej partyzantce. Kolumbia, Urugwaj i Wenezuela1019
8.2.3. Reformy społeczne w Boliwii1019
8.2.4. Obalenie demokracji w Paragwaju1019
8.3.1. Reorganizacja życia społecznego na wzór peronowski w Kolumbii1019
8.3.2. Wzrost niezadowolenia społecznego w Urugwaju1020
8.3.3. Przejściowe obalenie junty wojskowej w Wenezueli1020
8.4. Ku rewolucjom. Gwatemala i Kuba1021
8.4.1. Interwencja amerykańska w Gwatemali i jej konsekwencje1021
8.4.2. Rewolucja na Kubie1022
8.5. Kryzys kubański1026
Rozdział III. Między kryzysem kubańskim a końcem détente 1963–19791029
1. Między odprężeniem a zbrojeniami1029
1.1. Ocieplenie relacji między supermocarstwami1029
1.2. Zbrojenia ZSRR1030
1.3. Napięcie w stosunkach chińsko-radzieckich1030
1.4. Nowa polityka amerykańska1031
1.5. Powolny demontaż układu bipolarnego1033
1.6. Zenit détente. Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej w Helsinkach1033
1.7. Polityka zagraniczna ZSRR w okresie détente1034
1.8. Odejście USA od polityki détente1034
1.9. Zmierzch systemu z Bretton Woods – nowy element w polityce międzynarodowej1036
1.10. Kryzys naftowy. Rozwój państw OPEC1037
1.11. Globalny charakter kryzysu w latach 70.1038
2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki1040
2.1. Sytuacja wewnętrzna w USA w latach 60.1040
2.2. Ruch praw obywatelskich1041
2.3. Aktywność ludności latynoamerykańskiej i indiańskiej1044
2.4. Wpływ wojny w Wietnamie na sytuację wewnętrzną w USA1045
2.5. Kontrkultura młodzieżowa1046
2.6. Stany Zjednoczone w latach 70.1050
2.7. Nowa prawica. Odrodzenie konserwatyzmu w Stanach Zjednoczonych1053
2.8. Początki ery Breżniewa w ZSRR1055
2.9. Związek Radziecki w latach 70.1056
3. Europa Zachodnia1059
3.1. Sytuacja gospodarcza państw zachodnioeuropejskich w latach 60. i 70.1059
3.2. Sytuacja w krajach Europy Zachodniej w latach 60.1061
3.2.1. Francja w czasach de Gaulle’a1061
3.2.2. Sytuacja w RFN w latach 60.1063
3.2.3. Wielka Brytania1063
3.2.4. Rozwój państwa włoskiego w latach 60.1064
3.3. Rok 1968 w Europie Zachodniej1065
3.3.1. Protesty młodzieży we Francji1066
3.3.2. Protesty młodzieży w RFN1067
3.3.3. Protesty we Włoszech1068
3.3.4. Zaburzenia społeczne w innych państwach Europy Zachodniej1070
3.4. Europa Zachodnia w latach 70.1071
3.4.1. Koalicja SPD/FDP w RFN i >Ostpolitik1071
3.4.2. Francja po wydarzeniach 1968 r.1072
3.4.3. Sytuacja w Wielkiej Brytanii w latach 70.1074
3.4.4. Problemy z Irlandią Północną1075
3.4.5. Sytuacja na zielonej wyspie – Irlandia1076
3.4.6. Włochy w latach 70.1077
3.4.7. Kraje Beneluksu1078
3.5. EWG w latach 60. i 70.1079
3.6. Państwa skandynawskie1080
3.7. Marsz ku demokracji. Zmiany polityczne w Hiszpanii, Portugalii i Grecji w latach 60. i 70.1081
3.7.1. Liberalizacja polityczna i gospodarcza w Hiszpanii1081
3.7.2. Rewolucja goździków w Portugalii1082
3.7.3. Grecja i sytuacja na Cyprze1083
4. W cieniu doktryny Breżniewa. Sytuacja w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 60. i 70.1085
4.1. Rozwój gospodarczy i społeczny w latach 60.1085
3.7.4. Malta i Gibraltar1085
3.7.5. Islandia i wojny dorszowe1085
4.2. Sytuacja w poszczególnych krajach bloku w latach 60.1087
4.2.1. Polska1087
4.2.2. Węgry1088
4.2.3. NRD1089
4.2.4. Rumunia1089
4.3. Praska wiosna i jej zdławienie1090
4.3.1. Międzynarodowe skutki zdławienia praskiej wiosny1094
4.4. Jugosławia w latach 60.1095
4.5. Ku schyłkowi. Sytuacja w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 70.1096
4.5.1. Polski Grudzień ’701096
4.5.2. Polska po Grudniu ’701097
4.5.3. Węgry1100
4.5.4. Czechosłowacja1100
4.5.5. NRD1101
4.5.6. Rumunia1102
4.5.7. Bułgaria1103
5. Sytuacja na Bliskim Wschodzie w latach 60. i 70.1104
5.1. Dwaj rywale. Egipt i Izrael1104
4.5.8. Jugosławia w latach 70.1104
5.1.1. Rozwój sytuacji w Egipcie w latach 60.1104
5.1.2. Sytuacja w Izraelu1106
5.2. Wojna sześciodniowa1107
5.3. Rosnące znaczenie kwestii palestyńskiej1109
5.4. Wojna Jom Kippur1111
5.5. Egipt i Izrael po wojnie Jom Kippur1114
5.5.1. Egipt1114
5.5.2. Izrael1115
5.5.3. Porozumienie egipsko-izraelskie1115
5.6. Sytuacja w Syrii, Jordanii i Libanie w latach 60. i 70.1116
5.6.1. Syria1116
5.6.2. Jordania1117
5.6.3. Wojna w Libanie1117
5.7. Zmiany polityczne w Iraku1119
5.8. Państwa Półwyspu Arabskiego1121
5.8.1. Arabia Saudyjska1121
5.8.2. Bahrajn, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Oman1121
5.8.3. Dwa państwa jemeńskie1122
5.9. Turcja1123
5.10. Od „białej rewolucji” do rewolucji islamskiej. Iran1124
6. Sytuacja w Azji1128
6.1. Rozwój sytuacji w Pakistanie i Indiach1128
6.1.1. Pakistan1128
6.1.2. Wojna indyjsko-pakistańska o Kaszmir1129
6.1.3. Sytuacja w Pakistanie Wschodnim i kolejna wojna z Indiami. Powstanie Bangladeszu1129
6.1.4. Rządy cywilne w Pakistanie i przejęcie władzy przez wojsko1130
6.1.5. Indie po śmierci Nehru1131
6.2. Sytuacja w Afganistanie i agresja radziecka1133
6.3. „Rewolucja kulturalna” w Chinach1135
6.4. Nowe mocarstwo gospodarcze – Japonia1137
6.4.1. Japonia w latach 70.1139
6.5. Rozwój „małych tygrysów”1141
6.6. Na Półwyspie Koreańskim1142
6.7. Kraje Azji Południowo-Wschodniej1143
6.7.1. Tajlandia1143
6.7.2. Federacja Malajska, Malezja i Singapur. Birma1144
6.8. Wojna w Wietnamie (1965–1975)1146
6.8.1. Stosunek mocarstw do wojny wietnamskiej1146
6.8.2. Sytuacja w Wietnamie Południowym1149
6.8.3. „Wietnamizacja” konfliktu1153
6.9. Reżim Czerwonych Khmerów w Kambodży i jego konsekwencje1155
6.8.4. Socjalistyczna Republika Wietnamu1155
6.10. W cieniu Marcosa. Filipiny1159
6.11. Od Sukarno do Suharto. Rozwój sytuacji w Indonezji1160
7. Na Czarnym Kontynencie1162
7.1. Zimna wojna dociera do Afryki1162
7.2. Panafrykanizm i Organizacja Jedności Afrykańskiej1164
7.3. Dylematy gospodarcze kontynentu afrykańskiego1165
7.4. Rządy wojskowe w Afryce1168
7.5. Gospodarka państw afrykańskich w latach 70.1169
7.6. Neokolonializm1170
7.7. Sytuacja polityczna, gospodarcza i społeczna w byłych koloniach brytyjskich1173
7.7.1. Ghana1173
7.7.2. Od republiki do dyktatury wojskowej. Nigeria1175
7.7.3. W kierunku kapitalizmu. Kenia1177
7.7.4. Uganda1178
7.7.5. Oryginalna alternatywa. Tanzania – socjalizm i samowystarczalność1179
7.7.6. Inne byłe kolonie brytyjskie w Afryce Zachodniej1180
7.8. Ku marksizmowi w byłych koloniach francuskich1181
7.8.1. Gwinea1181
7.8.2. Radykalne rządy w Kongo-Brazzaville i Beninie1182
7.9. Sytuacja w innych koloniach francuskich1183
7.9.1. Mali1183
7.9.2. Senegal1184
7.9.3. Wybrzeże Kości Słoniowej1185
7.9.4. Rządy Bokassy w Republice Środkowoafrykańskiej1185
7.9.5. Czad1185
7.9.6. Niger1186
7.9.7. Sudan1187
7.9.8. Kamerun1187
7.10. Kongo staje się Zairem1188
7.11. W Rogu Afryki1189
7.11.1. Etiopia1189
7.12. Rozpad portugalskiego terytorium kolonialnego1191
7.13. Rozpad imperium hiszpańskiego1193
7.14. Białe enklawy w Afryce1194
7.14.1. Rodezja1194
7.14.2. Sytuacja w RPA1196
7.15. Inne państwa w Afryce Południowej1199
7.16. Kraje Maghrebu i Sahara1201
7.16.1. Algieria1201
7.16.2. Maroko1202
7.16.3. Tunezja1204
7.17. Libia1205
8. Sytuacja polityczna i społeczna w Ameryce Łacińskiej1206
8.1. Sytuacja polityczna w regionie w latach 60. Problemy społeczne i gospodarcze1207
8.2. Stany Zjednoczone a Ameryka Łacińska w latach 60.1208
8.3. Interwencja amerykańska w Dominikanie1208
8.4. Guerrilla w Ameryce Łacińskiej i jej zwalczanie1210
8.5. Stany Zjednoczone wobec Ameryki Łacińskiej w latach 70.1211
8.6. Dyktatury w państwach Ameryki Południowej1213
8.6.1. Argentyna1213
8.6.2. Przejęcie władzy przez wojsko w Brazylii1215
8.6.3. Ku dyktaturze wojskowej. Urugwaj1217
8.6.4. Rządy Stroessnera w Paragwaju1217
8.6.5. Przejęcie władzy przez wojsko w Boliwii1218
8.6.6. Rządy wojskowe w Ekwadorze1219
8.6.7. Od demokracji do dyktatury. Chile1219
8.6.8. Lewicowa junta w Peru1223
8.7. Sytuacja w innych państwach południowoamerykańskich1224
8.7.1. Kolumbia1224
8.7.2. Wenezuela1224
8.7.3. Nowe państwo na mapie – Surinam1225
8.8. Republiki w Ameryce Środkowej1226
8.8.1. Problemy gospodarcze i społeczne1226
8.8.2. Międzyregionalna współpraca gospodarcza1226
8.8.3. Dynastia Somozów w Nikaragui i jej obalenie1228
8.8.4. Salwador i Honduras1229
8.8.5. Gwatemala1231
8.8.6. Panama1232
8.8.7. Kostaryka1233
8.8.8. Meksyk1233
8.9. Kuba i inne kraje karaibskie1235
8.9.1. Sytuacja na Kubie w latach 60.1235
8.9.2. Niepodległość mniejszych wysp karaibskich1237
Rozdział IV. Ostatnia odsłona zimnej wojny (1980–1989)1238
1. Nowa zimnowojenna rozgrywka. Sytuacja wewnętrzna supermocarstw1238
1.1. Wyścig zbrojeń1238
1.2. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki w latach 80.1240
1.2.1. Sytuacja wewnętrzna w Stanach Zjednoczonych w okresie rządów Ronalda Reagana1240
1.2.2. Sytuacja wewnętrzna w ZSRR w latach 80.1242
2. Rozwój sytuacji w Europie Zachodniej w latach 80.1245
2.1. Rozszerzenie EWG i przełom w integracji1245
2.2. Wielka Brytania w latach 80.1245
2.3. Rządy Helmuta Kohla w Republice Federalnej Niemiec1247
2.4. Francja w latach 80.1248
2.5. Włochy w latach 80.1250
2.6. Kraje Beneluksu1251
2.7. Od kryzysu ekonomicznego do „celtyckiego tygrysa”. Irlandia1252
2.8. Przystąpienie Grecji do EWG i rządy socjalistów Papandreu1252
2.9. Na Półwyspie Pirenejskim. Hiszpania i Portugalia1253
2.10. Trzecia droga w Skandynawii?1254
3. Ku upadkowi komunizmu. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej w latach 80.1256
2.11. Kraje neutralne1256
3.1. Pogorszenie sytuacji gospodarczej1256
3.2. Od „Solidarności” do okrągłego stołu. Polska 1980–19881257
3.3. Sytuacja w Czechosłowacji i na Węgrzech1261
3.4. Sytuacja w NRD w latach 80.1262
3.5. Sytuacja w Bułgarii i Rumunii1263
3.6. Gorbaczow a zmiany polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej1265
3.7. Jesień narodów w Europie Środkowo-Wschodniej1265
3.8. Przyczyny rozpadu Jugosławii1269
4. Bliski Wschód1270
3.9. Albania1270
4.1. Eskalacja wojny w Libanie1270
4.2. Sytuacja w Izraelu w latach 80.1272
4.3. Pierwsza palestyńska intifada1273
4.4. Rządy Husni Mubaraka w Egipcie1275
4.5. Syria i Jordania1276
4.6. Reżim Saddama Husajna w Iraku i wojna z Iranem1277
4.6.1. Wojna iracko-irańska1278
4.7. Budowa państwa islamskiego w Iranie1280
4.6.2. Irak po wojnie1280
4.8. Na Półwyspie Arabskim1283
4.9. Między rządami wojskowymi a władzą cywilną. Turcja1285
5. Sytuacja w Azji1286
5.1. Wojna w Afganistanie1286
5.2. Pakistan w latach rządów Zia ul-Haqa1287
5.3. Indie1289
5.4. Od Cejlonu do Sri Lanki1291
5.5. Cztery „chińskie modernizacje”1293
5.6. Republika Chińska na Tajwanie1296
5.7. Japonia1297
5.8. Rozwój „małych tygrysów”1298
5.9. Inne kraje regionu1300
5.9.1. Sytuacja polityczna i gospodarcza w Wietnamie1300
5.9.2. Sytuacja w Birmie (Myanmar)1301
5.10. Indonezja i Filipiny1302
5.9.3. Niepodległość Brunei1302
6. Afryka w latach 80.1304
6.1. Trudności gospodarcze państw afrykańskich1304
6.2. Na zachodzie Afryki1306
6.2.1. Rządy Jerry’ego Rawlingsa w Ghanie1306
6.2.2. Przewrót wojskowy w Nigerii i pogorszenie sytuacji gospodarczej1307
6.2.3. Inne kraje Afryki Zachodniej1307
6.3. W Afryce Wschodniej1310
6.4. W Afryce Środkowej1312
6.4.1. Umiędzynarodowienie konfliktu w Czadzie1312
6.4.2. Inne państwa w Afryce Środkowej1313
6.5. W Rogu Afryki1314
6.5.1. Umocnienie dyktatury Mengystu w Etiopii1314
6.5.2. Sytuacja w Somalii1315
6.6. Na południu Afryki1316
6.5.3. Sytuacja w Sudanie1316
6.6.1. Wojna w Angoli1316
6.6.2. Koniec wojny i niepodległość Namibii1317
6.6.3. Wojna domowa w Mozambiku1317
6.6.4. Powstanie Zimbabwe1318
6.6.5. Inne kraje na południu Afryki1319
6.7. Schyłek i upadek apartheidu w Republice Południowej Afryki1320
6.8. Kraje Maghrebu1322
6.8.1. Pogorszenie sytuacji gospodarczej i społecznej w Algierii1322
6.8.2. Tunezja1322
6.8.3. Sytuacja polityczna w Maroku1323
6.8.4. Centrala międzynarodowego terroryzmu. Libia1324
7. Na kontynencie amerykańskim1325
7.1. Kryzys finansowy w Ameryce Łacińskiej1325
7.2. Ku demokracji w Ameryce Południowej. Argentyna, Brazylia, Boliwia i Paragwaj1326
7.2.1. Wojna o Falklandy i upadek rządów wojskowych w Argentynie1326
7.2.2. Wprowadzenie rządów demokratycznych w Brazylii1327
7.3. Schyłek i koniec dyktatury w Chile1329
7.2.3. Wprowadzenie demokracji w Boliwii1329
7.2.4. Obalenie Stroessnera w Paragwaju1329
7.4. Walka z partyzantką i kartelami narkotykowymi. Peru i Kolumbia1331
7.4.1. Chaos polityczny i gospodarczy w Peru1331
7.4.2. Nieskuteczne próby opanowania partyzantki w Kolumbii1331
7.5. Sytuacja w innych państwach Ameryki Południowej1332
7.5.1. Załamanie sytuacji gospodarczej w Wenezueli i Ekwadorze1332
7.6. Napięta sytuacja w Ameryce Środkowej1334
7.6.1. Wojna domowa w Nikaragui1334
7.6.2. Nieustabilizowana sytuacja polityczna i społeczna w Salwadorze1336
7.6.3. Honduras1337
7.6.4. Terror junty wojskowej w Gwatemali1337
7.6.5. Rządy gen. Noriegi w Panamie1338
7.7. Załamanie meksykańskiej gospodarki1339
7.6.6. Sytuacja w Kostaryce i powstanie Belize1339
7.8. Karaiby1340
7.9. W cieniu wielkiego sąsiada. Kanada po II wojnie światowej1341
8. Australia i Nowa Zelandia oraz Oceania po II wojnie światowej1342
8.1. Zasadnicze elementy rozwoju Australii po II wojnie światowej1342
8.2. Nowa Zelandia1344
8.3. Sytuacja w Oceanii1344
CZĘŚĆ PIĄTA. Cywilizacja1346
Rozdział I. Najważniejsze problemy cywilizacyjne XX wieku1347
1. Demografia i migracje1347
1.1. Eksplozja demograficzna1347
1.1.1. Czynniki wpływające na wzrost ludności1348
1.2. Migracje przed 1939 r.1351
1.2.1. Migracje o charakterze przymusowym1352
1.3. Migracje po zakończeniu II wojny światowej1355
1.3.1. Transfer ludności w Europie1355
1.3.2. Znaczące transfery ludności na innych kontynentach1357
1.3.3. Migracje spowodowane konfliktami zbrojnymi1358
1.4. Migracje dobrowolne po 1945 r.1360
1.4.1. Napływ ludności do krajów europejskich1360
1.4.2. Migracje na kontynencie amerykańskim1365
1.4.3. Migracje na innych kontynentach1368
2. Urbanizacja1371
3. On, ona i ono1377
3.1. Małżeństwo1377
3.2. Matka i dziecko1381
3.3. Młodzież i jej kultura1385
3.4. Pokolenie „trzeciego wieku”1387
3.5. Emancypacja kobiet1389
3.5.1. Druga faza feminizmu w Stanach Zjednoczonych1391
3.5.2. Feminizm w Europie Zachodniej1394
3.5.3. Sytuacja kobiet w Europie Środkowo-Wschodniej1396
3.5.4. Sytuacja kobiet na innych kontynentach1396
4. Ku globalizacji gospodarki1401
4.1. Odbudowa międzynarodowego porządku ekonomicznego po II wojnie światowej1401
4.2. Przemysł i rolnictwo1407
4.3. Problemy ekologiczne1412
4.4. Ruch ochrony środowiska1416
5. Codzienność życia1420
5.1. Zmiany w transporcie i komunikacji1420
5.1.1. Samochód1420
5.1.2. Samolot1423
5.1.3. Transport kolejowy1425
5.1.4. Transport wodny1426
5.2. Komunikacja społeczna. Nowe mass media1428
5.2.1. Radio1428
5.2.2. Telewizja1429
5.3. Choroby i opieka zdrowotna1431
5.3.1. Osiągnięcia medyczne1431
5.3.2. Profilaktyka i opieka zdrowotna1433
5.3.3. Problemy z epidemiami i innymi zagrożeniami zdrowotnymi1435
6. Zmiany w edukacji. Nowe wynalazki i osiągnięcia naukowe1437
6.1. Powszechna edukacja i szkolnictwo wyższe1438
6.2. Rozwój ośrodków naukowo-badawczych1440
6.3. Trzy największe rewolucje w nauce1442
6.3.1. Pierwsza rewolucja naukowa – odkrycia w fizyce1442
6.3.2. Druga rewolucja – nauki biologiczne i biologia molekularna1445
6.3.3. Trzecia rewolucja – wynalazek komputera i rozwój technologii informatycznej1446
6.4. Zakończenie poznania świata i podbój przestrzeni kosmicznej1448
6.4.1. Poza kulę ziemską. Rozwój astronomii i podbój kosmosu1449
6.5. Zastosowanie wynalazków i ich rola w rozwoju cywilizacyjnym1454
7. Kultura artystyczna1455
7.1. Nowe kierunki w kulturze i sztuce światowej po I wojnie światowej1455
7.2. Literatura i teatr w okresie międzywojennym1458
7.3. Nowe trendy w muzyce1462
7.4. Nowe dylematy filozoficzne XX wieku1463
7.5. Kultura i sztuka po II wojnie światowej1464
7.6. Najważniejsze osiągnięcia w literaturze i teatrze po II wojnie światowej1466
7.6.1. Wpływy egzystencjalizmu. Teatr Absurdu1466
7.7. Kino – X Muza1469
7.8. Ograniczanie wolności kultury i sztuki. Cenzura1474
8. Rozwój kultury masowej (popularnej)1475
8.1. Przenikanie kultury wysokiej do kultury popularnej1476
8.2. Amerykanizacja kultury masowej1477
8.3. Konsumpcja1479
8.4. Wypoczynek masowy i turystyka1482
8.5. Fenomen sportu1483
9. Religia1486
9.1. Kościół katolicki i chrześcijaństwo1486
9.2. Kościół protestancki i mniejszości religijne inspirowane chrześcijaństwem1490
9.3. Fundamentalizm islamski1491
9.4. Inne religie1493
9.5. Prześladowanie religii w XX wieku. Religia jako zjawisko polityczne1495
10. Rozwój terroryzmu w XX wieku1497
Bibliografia1503
Spis map1536

Wstęp

WewspółczesnejhistoriograﬁiwiekXXprzyjęłosię

określaćmianem„krótkiegostulecia”,odchodzącodjego

postrzeganiaprzezpryzmatkalendarzowychram

czasowych.Powszechnieprzeważazatempogląd,

żerozpoczęcietejepokiwyznaczawybuchw1914r.

Iwojnyświatowej–WielkiejWojny,którazgasiłaświatła

wiekuXIX,

belleepoque

,jednocześnieuruchamiającnowe

procesypolityczne,gospodarcze,społeczne

icywilizacyjne.Cezurękońcowąstanowirok1989,

zamknięciezimnowojennychzmagań,atymsamym

upadekdwubiegunowegoukładuświata,stworzonego

poIIwojnieświatowej.Wtymmomencierozpocząłsię

nowyokreswhistoriiludzkości.Zachodzącewnim

zmianyzdająsięraczejwstępemdowiekuXXIinie

stanowiąprostejkontynuacjiprocesówubiegłegostulecia,

chociażniektóreznichzpewnościąsąichkonsekwencją.

WydarzeniarozgrywającesięwXXw.tworzą

niespotykanądotąd,ogromnąmozaikęzjawisk

politycznych,gospodarczych,społecznych

icywilizacyjnych.Charakterystycznącechąjestrównież

ichgwałtowneprzyspieszenie.Jednocześniewiekten

stanowiłepokęsprzeczności.Zjednejstronyubiegłe

stulecieprzyniosłobarbarzyńskieideologie,zwykle

wtotalitarnejpostaci,krwawezmaganiazbrojne,

zniewoleniaimasoweludobójstwa,którychapogeum

stanowiłHolokaust.Zdrugiejstronyjednakbyłatoepoka,

któraprzyniosławyzwoleniewielugrupnarodowych,

przedewszystkimwpostacidekolonizacji,atakżepod

względemspołecznym.Niemożnazapominać

ogwałtownychprzemianachdemograﬁcznych,

kulturalnych,religijnychiobyczajowych,jakienastąpiły

wtymstuleciu.Należyrównocześniedostrzec

gigantyczneosiągnięciacywilizacyjne,przedewszystkim

ogromnypostępwnauceitechnice.Istotnejestrównież

to,żeporazpierwszywszystkietewydarzeniamiały

globalnycharakter,anie,jakwewcześniejszychepokach,

dotykałytylkoposzczególnychregionówczy

Brak wyników

Historia powszechna. Wiek XX

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra