Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opozycjaindywidualizm–kolektywizmjakoŹródłopodstawowychmodeliteoretycznychpojęciaindywidualizmu
15
Pierwszaznichpowodowała,iżutrzymaniesięprzyżyciuwymagałoodjednostek
nietylkorosnącejspecjalizacjiidoskonaleniapodażydóbriusług.Oferującyjemusieli
jeszcze„stalewzbudzaćnoweswoistepotrzebyklienta,októregozabiegali.Konieczność
wyspecjalizowaniaczynnościpoto,abystaćsięniezastąpionym,prowadzidoróżno-
rodności,finezji,wzbogaceniapotrzebpubliczności,któresiłąrzeczypowodująrosnące
zróżnicowaniesamejpubliczności”(Simmel1975,s.527).Natomiastdrugawynikała
zsamegorozwojunowoczesnegospołeczeństwa,jegozłożonychideinaukowych,przy-
tłaczającejswojąmocątechniki,skomplikowanychstrukturorganizacyjnych,któretwo-
rzyły–zdaniemSimmla–warunkidlaminimalizowania,jeżelinieeliminowaniajednost-
kowychosobowościzżyciaspołecznego.„Abyuratowaćswąosobowość,jednostce
niepozostajenicinnego,jakwykazywaćmaksimumcechswoistychiodrębnych,
przejaskrawiającje,abywrozgwarzewielkiegomiastamócdosłyszećsamąsiebie”
(tamże,s.529).
Konkludująctęczęśćnaszychuwag,stwierdźmywięc,iżobokwpływudebat,których
zasadnicząpłaszczyznęstanowiładychotomiaindywidualizm–kolektywizm,towarzy-
szącaoddawnarefleksjifilozoficznejiprojektompolitycznym,drugimistotnymźródłem
inspiracjikształtującychpojęcieindywidualizmubyłyuogólnieniapłynącezrefleksji
socjologicznejnadprocesemmodernizacji.UkonstytuowaniesięwXXwiekusocjologii
jakodyscyplinyempirycznejumożliwiłobowiemzarównoweryfikacjęniektórychtez
formułowanychzudziałemkoncepcjiindywidualizmu,jakiliczne–nawetdalekoidą-
ce–propozycjemodyfikacjijejzakresu.Wpływobutychokolicznościuwidoczniłsię
szczególniedobitniewlatachdziewięćdziesiątychwsocjologiiniemieckojęzycznej
wtrakciedyskusjitoczonejwokółtzw.Individualisierungsthese,zapoczątkowanejpracami
UlrichaBecka(por.Beck2002;Beck-Gernsheim2002;Kippele1998;Friedrichs1998).
Przejdźmyobecniedozapowiedzianejprezentacjipodstawowychmodelipojęcia
indywidualizmu,wyznaczającychwnowoczesnościramyrefleksjinadtymzjawiskiem.
1.3.Opozycjaindywidualizm–kolektywizm
jakoŹródłopodstawowychmodeliteoretycznych
pojęciaindywidualizmu
Traktującopozycjęindywidualizm–kolektywizmjakoobszarkoncentracjidebat
dotyczącychpojęciaindywidualizmu,nienależyzapominać–przestrzegaJerzySzacki
–odwóchzasadniczychsposobachpojmowaniatejopozycji.Stanowiłyjeistanowią
takżedzisiaj„zjednejstronykonfliktpoglądównanaturęrzeczywistościspołecznej,
zdrugiejzaśkonfliktwartości”(Szacki2005,s.84).Podstawowekontrowersjeoistot-
nychodniesieniachdożyciaspołecznego,kształtującemodelepojęcioweindywidualiz-
mu,wiążąsięoczywiścieprzedewszystkimzdrugimzwymienionychpodejść.
Jegoistotęstanowiąsporyaksjologicznewywodzącesięwznacznejmierzezsygna-
lizowanejwcześniej„politycznej”interpretacjipojęciaindywidualizmu.Problemdotyczy,
najogólniejrzecztraktując,stosunkujednostkidozbiorowości.Jejuprawnieńjako
