Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
każdyobrazświata,któryodbieramy,jestfałszywy,towłaściwie
obojętnejest,jakąreligięsięwyznajeijakichzwyczajówsię
przestrzega.Itakwszystkojestskażonenieprawdziwością.Zapewne
poglądtenułatwiałżyciewczasachpełnychwojenipodbojów.
Stoicy,skupieniwokółZenonazKition(336−264p.n.e.),opierali
swojeideenaprzekonaniuokontroliumysłunademocjami.Uważali
że,żebyżyćdobrze,trzebazapanowaćnaduczuciami.Immniej
ulegamyemocjom(pozytywnyminegatywnym),tymmniejcierpimy
ilepiejradzimysobiewświeciepełnymchaosu.Przypominaliwtym
rycerzyJediz
Gwiezdnychwojen
,którzykierowalisiępodobną
zasadą.Stoicyzwracaliuwagęnajeszczejedenważnyproblem−czy
wolnawolawogóleistnieje?Czymożemypodejmowaćwłasne
decyzje?Rozumowalitak:wedługDemokrytawszystkowświecie,
wtymrównieżczłowiekijegoumysł,składałosięzatomów.Atomy
musiałypodlegaćprawomfizyki.Oznaczałoto,żeniemożnazrobić
anipomyślećniczegosprzecznegozprawamifizyki.Todoprowadziło
stoikówdowniosku,żewtejsytuacjiwolnawolanieistnieje.Taka
konkluzjabyładlanichciosem.Niechcieliprzyznać,żesątylko
bezwolnymilalkami,kukłamisterowanymiprzezprawafizyki,
wymyśliliwięcsposóbnauniknięciekonsekwencjibrakuwolnejwoli.
Uznali,żeatomyiprawafizyczneistnieją,aleumysłludzki−jako
pochodzącyodboga−niemusiimpodlegać.Zatemistnieje
możliwośćpodejmowaniaautonomicznychdecyzji.Tentemat
whistoriipsychologiibędziejeszczenierazpowracał.
Wśródrzymskichnastępcówgreckichfilozofównauwagęzasługuje
Lukrecjusz(ok.99−ok.55p.n.e.).Twierdziłon,żeskorouczucia
takiejakstrachczymiłośćodczuwamywklatcepiersiowej,towłaśnie
tammusisięznajdowaćumysłczłowieka.Zpunktuwidzenianaukibył
tokrokwtył.Jakzapewnepamiętaszzpoprzedniegorozdziału,już
niektórzyGrecywskazywalimózgjakosiedliskoemocjiimyśli.Nie
powinniśmyjednakbyćdlaLukrecjuszazbytsurowi,niemiałżadnej
możliwościsprawdzeniategofaktu.Wdodatkuemocjefaktycznie
wpływająnato,codziejesięwklatcepiersiowej,naprzykład
przyspieszająpulsioddech.Nicdziwnego,żewkwestii
anatomicznegopołożeniaumysłułatwosiębyłopomylić.
Lukrecjuszopisywałduszęiumysłjakociałafizyczne,azatem
śmiertelne.Duszęróżniłoodresztyciałajedynieto,żeskładałasię
zeszczególniemałychizwinnychatomów.Jeżeliktośniezgadzałsię
ztymtwierdzeniem,Lukrecjuszzadawałmunastępującepytanie:
jeżeliduszajestnieśmiertelnainiematerialna,toczemunie
pamiętamyniczegosprzednaszychnarodzin?Skorotowtedydusza
łączyłasięzciałem,powinnapamiętać,cosięzniąprzedtemdziało.
Skoroniemamywspomnieńzokresuwłoniematki,tooznacza,
żenajprawdopodobniejduszapojawiłasięrazemzciałemirazem
